Türkiye’de resmi kayıtlara göre, Covid-19 (Coronavirus) vakası ilk olarak 10 Mart 2020 tarihinde görüldü. Coronavirus’un yayılmaya başlamasını takiben başta yolcu taşımacılığı ve lojistik sektörü ile turizm sektörü olmak üzere seyahat acenteleri, otelcilik, eğlence, yiyecek vb. pek çok sektör hem arz hem talep yönlü, kısa sürede geri döndürülemeyecek seviyelerde hasar aldı. Bu sektörlerin negatif yönlü eğilimine karşın, gıda üretimi, perakende, ambalaj, sağlık, teknoloji, yazılım, bilişim, BT güvenlik, yapay zeka, robotik süreç otomasyonları, uzaktan eğitim, altyapı stratejileri, iletişim, siber güvenlik gibi alanlar, mesafe tedbirlerinin getirilmesi sonucu olarak, sürecin doğası gereği hem reel hem de finansal anlamda pozitif yönlü artış eğilimine girdiğini söylemek mümkün. Bu sürecin geçici olmayacağı ve iş yapış kültürlerini derinden etkileyeceği aşikar. Bu etkiler reel piyasalardan daha hızlı olarak finansal piyasalarda kendini gösteriyor. Reel piyasalar, denizlerin geç ısınıp geç soğuması örneğine, finansal piyasalar ise karaların çabuk ısınıp çabuk soğuması örneğine benzetilebilir. Bu sebeple uzun vadede reel piyasaların etkilerini daha belirgin şekilde göreceğimiz anlaşılıyor.
Reel piyasalardan ziyade finansal piyasalarda yer alan teknoloji, yazılım ve bilişim sektöründeki firmaları incelersek;
Vakaların görülmeye başladığı tarihten itibaren finansal piyasalarda sert düşüşler yaşanmaya başladı. 10 gün boyunca bu kayıplar BIST 100 endeksi için yüzde 25 seviyelerine ulaştı. İlk etapta tüm sektörler bu düşüşten payını almış ancak akabinde bazı sektörlerde bu gidişat tersine döndü. Virüsün yayılma ve artma hızına paralel olarak BİST 100 endeksinde teknoloji, yazılım ve bilişim sektörleri endekse paralel olarak kısa bir düşüşten sonra hızla artma eğilimine girdi. Aşağıda belirtilen tablo teknoloji, yazılım ve bilişim alanlarında yüksek değerlenmelere yol açtı.
Toplumsal işbirliği ile birlikte mesafe tedbirleri kapsamında;
- Milli Eğitim Bakanlığının 23.03.2020 tarihi itibari ile uzaktan eğitim sürecinin başlatması
- Üniversitelerin bu süreci takip etmesi
- Çoğu sektörde ofis yerine evde çalışma koşullarına adaptasyon sağlanması
- Müşteri ilişkileri yönetiminin ve yapılan toplantıların uzaktan erişim ile sağlanarak çalışanların dijitalleştirilmesi
- İnsanların fiziksel ortamlarda bir araya gelememesi sebebi ile online görüntülü konuşma sistemine kanalize olması gibi hususlar
- Alternatif Dağıtım kanalının kullanımın artarak e-ticaretin daha fazla kullanılması
- Online Bankacılık Hizmetleri
- Nesnelerin internetinin önem kazanması
Aşağıdaki tabloda BİST 100 Endeksine Kote olan (Halka Açık) 20 adet teknoloji, yazılım ve bilişim firmalarından bazıları yüzde 100’ün üzerinde hisse değeri artmış iken bazıları daha düşük sevilerde kalmış görünüyor.
Teknoloji sektörü olarak değerlendirdiğimizde 2020 yılının başından itibaren yüzde 49 değer kazanmış olup, coronavirus vakasının ilk tespit tarihi olan 10.03.2020 tarihi baz alındığında artış oranının yüzde 20’ler de olduğu görüldü.
Süreç bizi nereye götürecek?
Teknoloji, bilişim ve yazılım alanlarının dokunmadığı sektör günümüz dünyasında yok gibi. Bu gelişmeler sonrasında ilgili sektörlere dayalı yeni bir iş yapış kültürü ile birlikte müşterilerle olan iletişim kurma ve bir işbirliği süreci ortaya çıkacağı tahmin ediliyor.Bununla birlikte Covid-19 etkisinin teknoloji şirketlerine olan etkisi kısa vadede net olarak görülmekte olup, bu etkinin geçici olmayacağını ve başta gelişmiş ülkelerde olmak üzere Türkiye’de de bu firmalara olan arge ve altyapı yatırımlarının artırılacağı tahmin ediliyor.
Doğanay Tümer
Halk Bankası Vergi Yönetimi ve Ödemeler Daire Başkanlığı Yönetici Yardımcısı
Yorumlar