Otomotiv, teknoloji ile karşılıklı etkileşimin en çok olduğu, dünya ekonomilerine yüksek katma değer sağlayan sektörlerin başında geliyor. Son yıllarda Asya-Pasifik ülkelerinin küresel araç üretimine katkısıyla büyüyen pazarda ülkemizin de önemli payı var. Türkiye otomotiv pazarı Ocak 2017’de geçen yıla kıyasla yüzde 7 büyürken, Avrupa otomotiv satışları sıralamasında 10. ülke oldu.
Otomotiv sektörüne göz atmadan önce, Türkiye ve dünyanın ekonomik açıdan ne durumda olduğuna ve önemli kurumların yakın gelecek projeksiyonlarına hızlıca bir göz atmakta fayda var.
Uluslararası Para Fonu (IMF), 2017 için küresel ekonomik büyüme beklentisini yüzde 3,4 ve 2018 yılına ilişkin beklentisini sırasıyla yüzde 3,6 olarak açıkladı. Dünya Ekonomik Görünüm (DEG) Raporu’nun Ocak 2017 sayısını ‘Global Ekonominin Değişen Görünümü’ başlığıyla yayımlayan IMF raporda, geçen yıl yüzde 3,1 büyüyen küresel ekonominin 2017 ve 2018’de gelişen ülkeler sayesinde ivme kazanmasının beklendiğini, buna karşın yeni ABD yönetiminin politikalarına ve global yansımalarına yönelik belirsizliğin tahminleri zorlaştırdığını belirtti.
Avrupa’da ise kıtanın en büyük ekonomisi olan Almanya ekonomik açıdan ciddi bir ivme yakaladı. 2016 yılında 1 trilyon 207,5 milyar avro ihracat, 954,6 milyar avro ithalat gerçekleştiren ülkenin dış ticaret fazlası da geçen yıl 252,9 milyar avro olarak, 2015’teki 244,3 milyar avroluk dış ticaret fazlasını geride bıraktı. Tüm bu rakamlar ülkenin önceki yıllardaki performansına bakıldığında rekor niteliğindeydi.
Türkiye açısından tahminler aşağı çekildi
Türkiye’deki duruma gelince; büyüme beklentilerinin önceki tahminlerin bir miktar altına çekildiğini görüyoruz. Dünya Bankası tarafından yayımlanan ‘Küresel Ekonomik Beklentiler’ (GEP) raporunun Ocak 2017 sayısında, Türkiye’nin 2017’de yüzde 3, 2018’de yüzde 3,5 ve 2019’da yüzde 3,7 büyüyeceği tahmininde bulunuldu. Kuruluş, Türkiye ekonomisinin 2016’da ise yüzde 2,5 genişlediğini öngördü. Dünya Bankası’nın Türkiye’ye ilişkin büyüme beklentileri Haziran ayında yayımlanan bir önceki GEP raporunda, 2016 ve 2017 için yüzde 3,5 ve 2018 için yüzde 3,6 olarak belirlenmişti.
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu’nun ‘2017 Kış Ekonomik Tahminler Raporu’nda Türkiye’nin 2017 yılında yüzde 2,8’lik, 2018’de yüzde 3,2’lik büyüme göstereceği öngörüsünde bulunuldu. Euro Bölgesi için tahminler daha düşüktü; AB’de ortalama büyümenin 2017 ve 2018’de ortalama yüzde 1,8 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Rapora göre, Türkiye ekonomisinde, işsizlik oranının 2017’de yüzde 11,2 olması, 2018’de yüzde 11,5’e yükselmesi bekleniyor. TÜFE’nin ise 2017’de yüzde 8, 2018’de yüzde 7,6 olması öngörülüyor.
Otomotiv sektörünün bu tablodaki yeri
Dünyada ve Türkiye’de ekonominin pek parlak olmadığı bir dönemden geçtiğimiz aşikâr. Böyle bir tabloya otomotiv sektörü özelinde bakınca rakamlar kötü sayılmaz. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Şubat 2016/Şubat 2017 karşılaştırmasına göre, en fazla ihracat yapan ilk 10 sektör içinde otomotiv endüstrisi, geçen yılın Şubat ayına göre yüzde 12,5 artış göstererek birinci sırada yer aldı. Sanayi Mamulleri, 2017 Şubat ayında yüzde 62,4 pay ile Sanayi Grubu alt başlığı altında ilk sırada yer alıyor. Sanayi Mamulleri içinde ‘otomotiv endüstrisi’, 2017 Şubat ayında Türkiye’de en fazla ihracat (yüzde 19,7) yapan sektör oldu. Otomotiv endüstrisi geçen seneye göre, 2017 Ocak ayında yüzde 36,8 artarak 2 milyar 69 milyon dolar ihracat sağlarken, aynı dönemde dünyada en fazla ihracat yapılan ilk 5 ülke sırasıyla, Almanya, İngiltere, Irak, İtalya ve ABD oldu.
2016’da da otomotiv en yüksek ihracat kalemi oldu
2016 Ocak-Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre ihracat yüzde 0,9 azalarak 142 milyar 606 milyon dolar, ithalat ise yüzde 4,2 azalarak 198 milyar 602 milyon dolar oldu. 2016 Ocak-Aralık döneminde dış ticaret açığı yüzde 11,7 azalarak 55 milyar 996 milyon dolara düştü ve ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 71,8’e yükseldi. Yine TÜİK verilerine göre, fasıllar bazında en yüksek ihracat kalemi, 2016 yılı Aralık ayında ve Ocak-Aralık döneminde ‘Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları’ oldu. 2016 Ocak-Aralık dönemi ‘Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları’ ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,7 artarak 17 milyar 841 milyon dolar olurken, ihracatı yüzde 13,4 artarak 19 milyar 804 milyon dolar oldu ve yaklaşık 1 milyar 964 milyon dolar dış ticaret fazlası verdi.
Türkiye’de otomotiv sektörü
Türkiye otomotiv sektöründe 2017 yılının Ocak ayında, geçen yılın aynı ayına göre toplam pazar yüzde 7,1 artarak 36 bin 148 adet, üretim yüzde 31 artarak 128 bin 121 adet ve ihracat yüzde 50 artarak 103 bin 360 adet oldu. İhracat değeri ise yüzde 35 oranında artarak 2 milyar 83 milyon dolar seviyesine ulaştı. Türkiye otomotiv pazarı, 10 yıllık Ocak ayı ortalama satışlarına göre yüzde 12,62 arttı.
Otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarında 2016 yılı Ocak ayı otomobil ve hafif ticari araç pazar toplamına göre satışlar yüzde 7,98 oranında arttı. Otomobil ve hafif ticari araç pazarı, 10 yıllık Ocak ayı ortalama satışlara göre yüzde 16 artış gösterdi. Türkiye Otomotiv pazarında, 2017’nin ilk ayında otomobil satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,98 artarak 25.689 adet oldu. Otomobil pazarı, 10 yıllık Ocak ayı ortalama satışlarına göre yüzde 24,37 artış sergiledi. Hafif ticari araç pazarı 2017 yılı Ocak ayında yüzde 2,98 oranında artış sergilese de, 10 yıllık Ocak ayı ortalama satışlarına göre yüzde 1,45’lik bir daralma yaşandı. Türkiye Otomotiv pazarında en büyük daralma ise ağır ticari araç pazarında gözlemlendi. Pazar, 2017 Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19,67 oranında daraldı.
Ocak ayında bir elektrikli, 10 hibrit otomobil satıldı
2017 yılı Ocak ayında otomobil pazarı motor hacmine göre incelendiğinde, en yüksek paya yüzde 95,82 oranıyla 1600cc altındaki otomobiller sahip oldu. Onu yüzde 3,54 ile 1600-2000cc aralığındaki otomobiller ve yüzde 0,60 ile 2000cc üstü otomobiller takip etti. 2017 yılı Ocak ayında 85kW altı 1 adet elektrikli otomobil satışı gerçekleşti. 2017 yılı Ocak ayında, 1600 cc altı motor hacmine sahip hibrit otomobil satışları 9 adet, 1801cc – 2000cc aralığında hibrit otomobil satışları 1 adet olmak üzere toplam 10 adet hibrit otomobil satışı gerçekleşti.
Otomatik şanzıman satışı arttı
2017 yılı Ocak ayında otomobil pazarı ortalama emisyon değerlerine göre incelendiğinde, en yüksek paya yüzde 36,11 oranıyla 100-120 gr/km arasındaki otomobiller (9.277 adet) ve ardından yine yüzde 23,27 pay ile 120-140 gr/km arasındaki otomobiller (5.979 adet ) sahip oldu. Aynı ayda, dizel otomobil satışları geçen yılın Ocak ayına göre yüzde 2,58 oranında, otomatik şanzımanlı otomobil satış adetleri yüzde 22,34 arttı. Böylece otomatik şanzımanlı otomobil satışlarının payı genel satşa oranla yüzde 53,49’dan yüzde 59,50’ye yükseldi.
En çok satış adedi C segmentinde
2017 yılı Ocak ayı otomobil pazarı segmentinin yüzde 86’sını yine vergi oranları düşük olan A, B ve C segmentlerinde yer alan araçlar oluşturdu. Segmentlere göre değerlendirildiğinde, en yüksek satış adetine yüzde 54 pay alan C segmenti ve ardından yüzde 31,54 pay ile B segmenti ulaştı. 2017 yılı Ocak ayı otomobil pazarı kasa tiplerine göre değerlendirildiğinde, en çok tercih edilen gövde tipi yine Sedan otomobiller (yüzde 47) oldu. Sedan otomobilleri, yüzde 30,87 oranla H/B ve yüzde 15,84 ile SUV otomobiller takip etti. 2017 yılı Ocak ayında Hafif Ticari Araç Pazarı gövde tipine göre değerlendirildiğinde, en yüksek satış adedine yüzde 66,52 pay ile Van ulaştı, onu sırasıyla kamyonet, Pick-up ve Minibüs takip etti.
2.el pazarı 2016’da büyümeyi sürdürdü
TÜİK verilerine göre, 2016 Aralık sonu döneminde Türkiye 2. el araçları toplam pazarı yüzde 5,8 büyüyerek, 6 milyon 729 bin adet aracın el değiştirmesiyle sonlandı. 2015 yılı aynı dönemde bu rakam 6 milyon 360 bin adet olarak gerçekleşmişti. 2016 Aralık sonu döneminde toplam otomobil ve ticari araç 2. el pazarı yüzde 6,1 artarak 6 milyon 170 bin adede ulaştı. Otomobil pazarı 2. elde yüzde 76,6 pay (4 milyon 727 adet) ile ilk sırada yer aldı. Otomobil pazarını yüzde 17,4 payla kamyonet pazarı izledi.
Dünyada otomotiv sektörü
Otomotiv sektörüne genel olarak bakıldığında, LMC Automotive’in tahminlerine göre; 2017 yılında dünya otomotiv pazarının 2016 yılına göre yüzde 1,5 artışla 96,117 milyon adet seviyesine ulaşacağı tahmin ediliyor. 3. Çeyrek 2016 yılı toplam satışlarına göre; Batı Avrupa (yüzde 5,7) ülkelerinde ve Asya/Pasifik (yüzde 5,2) ülkelerinde satış rakamlarında artış görüldü. 2017 yılı toplam satışlarında en yüksek artış bir önceki yıla göre yüzde 4,8 oranla Doğu Avrupa ülkelerinde ve yüzde 3,7 oranla Güney Ortak Pazarı ülkelerinde (Arjantin, Brezilya, Paraguay, Uruguay, Venezuela) beklenirken, diğer ülkelerde daralma beklenmiyor.
2016 yılı sonu itibarıyla Hindistan pazarının yüzde 8 artışla 3 milyon 728 bin adede, Çin pazarının yüzde 6,2 artışla 27 milyon 400 bin adede ulaşması bekleniyor. Brezilya pazarında yüzde 19,3 (2.067 adet), Rusya pazarında yüzde 11,2 (1.474 adet) ve ABD pazarında da yüzde 0,5 (17.825 adet) daralma gerçekleşmesi bekleniyor. 2017 yılı sonu itibarıyla ise; Rusya pazarının yüzde 6,2 artışla 1 milyon 565 bin adede, Hindistan pazarının yüzde 5,7 artışla 3 milyon 941 bin adede ve Brezilya pazarının yüzde 3,6 artışla 2 milyon 141 bin adede ulaşacağı tahmin ediliyor.
Büyük otomotiv markaları gözünü Asya’ya dikti
Küresel çapta otomobil satışlarını araştıran Statista’nın 1990 yılından bugüne kadar olan tabloyu gözler önüne seren araştırmasının verilerine göre, 90-99 yılları arasında yaklaşık 39 milyon olan otomobil satışları, 2016’da 76 milyonu geçti. 2017 için tahmin edilen rakam 77.7 milyon. Dünyadaki araba satışlarının 2020’de 100 milyonu geçmesi bekleniyor.
Avrupa Birliği otomotiv sektöründe 2013 sonrasında iyileşme dönemine girerken, Asya ülkelerinde ve Kuzey Amerika’daki tüketicilerin otomobil talebi artıyor. Otomobil üreticileri araç satışlarını artırmak için son yedi yılda satış sayısını ikiye katlayan Asya pazarlarına girme yoluna gidiyor. 1990-2015 arasında Malezya, Endonezya, Hindistan ve Çin’de satışlar sürekli olarak arttı, hatta Çin’de dört katına çıktı. Buradaki ışığı gören General Motors, Volkswagen, Ford Motor Company gibi büyük üreticiler önümüzdeki dört-beş yılda Asya ülkelerindeki satışlarını yüzde 40 artırmayı planlıyor.
LMC Automotive tahminleri de Asya/Pasifik ülkelerindeki yükselişi doğrular nitelikte. 2017 yılı toplam üretimlerinde ise bir önceki yıla göre Güney Ortak Pazarı ülkelerinde (yüzde 6,2) ve Doğu Avrupa ülkelerinde (yüzde 4,6) en fazla artışın olacağı tahmin ediliyor. 2017 yılı toplam üretim tahminlerine göre; üretimin Hindistan’da yüzde 6,8 artışla 4 milyon 759 bin adede, Rusya’da yüzde 6,4 artışla 1 milyon 386 bin adede ve Brezilya’da yüzde 5,9 artışla 2 milyon 271 bin adede ulaşması bekleniyor. ABD’de ise yüzde 1,6 daralma ile 12 milyon 356 bin adet araç üretileceği tahmin ediliyor.
Avrupa’da otomotiv sektörü
Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği ACEA tarafından yayımlanan 2016 Aralık ayı raporlarına göre; Avrupa Birliği (28) ve EFTA ülkeleri toplamına göre otomotiv pazarı 2016 yılı Ocak-Aralık döneminde yüzde 7,2 arttı ve 17.536.560 adet seviyesinde gerçekleşti. 2015 yılının aynı döneminde toplam 16.361.755 adet satış gerçekleşmişti. 2016 yılı Ocak-Aralık döneminde Türkiye yüzde 0,3 düşüşle Avrupa otomotiv satışları sıralamasında 6. ülke konumunda yer aldı.
ODD’nin ‘2017 Yılı Ocak Ayı Avrupa Otomotiv Pazar Değerlendirmesi’ne göre, AB ve EFTA ülkeleri toplamında otomotiv pazarı Ocak 2017’de bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 9,8 büyüyerek 1 milyon 382 bin 948 seviyesinde gerçekleşti. Geçen yıl ocak ayında bu rakam 1 milyon 259 bin 488 olmuştu. Ocak ayında otomotiv pazarı İsviçre’de yüzde 2,9, İrlanda’da yüzde 2 daralırken, satışlarını en çok artıran pazarlar yüzde 24,7 ile Hollanda ve Letonya, yüzde 18,8 ile Hırvatistan, yüzde 17,9 ile Çek Cumhuriyeti oldu. Türkiye, bu yılın Ocak ayında yüzde 7,1 artışla Avrupa otomotiv satışları sıralamasında 10. ülke konumunda yer aldı.
Türkiye Avrupa’daki otomobil satışlarında 11. sırada
AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre otomobil pazarı 2017 yılı Ocak ayında 2016 yılının aynı ayına göre yüzde 10,1 arttı ve toplam 1.203.958 adet seviyesinde pazara ulaşıldı. 2016 yılında 1.093.878 adet satış gerçekleşmişti. AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre 2017 yılı Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre en fazla düşüş sırasıyla İsviçre, İrlanda ve Slovakya’da görüldü. 2017 yılı Ocak ayında, 2016 yılı Ocak ayına göre satışlarını en çok artıran ilk üç pazar ise sırasıyla; Letonya, Hollanda ve Hırvatistan oldu. 2017 yılı Ocak ayında Türkiye, yüzde 10 artış ile Avrupa otomobil satışları sıralamasında 11. oldu.
AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre hafif ticari araç pazarı 2016 yılı Ocak-Aralık döneminde yüzde 11,6 arttı ve 1.986.745 adede yükseldi. 2016 yılı Ocak-Aralık döneminde en fazla düşüş Letonya, İsviçre ile Yunanistan’da yaşandı. Satışlarını en çok artıran ilk üç pazar sıralamasında; İtalya, İzlanda ve Slovenya oldu. 2016 yılı Ocak-Aralık döneminde Türkiye, yüzde 6,4 düşüşle Avrupa hafif ticari araç satışları sıralamasında 4. sırada yer aldı.
Hafif ticari araç pazarı 2017 Ocak ayında ise yüzde 9 büyüdü ve 147 bin 269’a yükseldi. Ocak ayında hafif ticari araç pazarında en fazla düşüş sırasıyla Letonya, Macaristan, Danimarka’da, Polonya, Romanya’da, İrlanda ve Slovakya’da yaşandı. Hafif ticari araç satışlarını en çok artıran ilk üç pazar sıralaması ise İspanya, İsveç ve Lüksemburg oldu. 2017 yılı Ocak ayında Türkiye, yüzde 2,98 artışla Avrupa hafif ticari araç satışlarında 6. sırada yer aldı.
Not: Bu haberin yazımında Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin yayımladığı raporlar ile TÜİK, TİM ve Statista’nın verilerinden yararlanıldı.
Yorumlar