Ulusal ve uluslararası finansal teknoloji pazarındaki aktörler her geçen gün çeşitleniyor ve bankacılık ve finans hizmetlerini daha etkin ve daha hızlı sunabilmek amacıyla bizleri yeni teknolojiler ile tanıştırıyor. Bu doğrultuda, Türkiye’nin günümüz teknolojisi ile uyumlu regülasyon ihtiyacını gidermek amacıyla, 7192 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Torba Kanun) 22 Kasım 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı.
Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun (6493 sayılı Kanun), nakit dışı ödeme araçlarının yaygınlaşması sonucu gündeme gelen elektronik para kuruluşu, ödeme hizmet sağlayıcısı, menkul kıymet mutabakat sistemi ve ödeme sistemi gibi kavramlara yönelik düzenlemeler içerir. Bu kapsamda esaslı olan tanımlara yer vermek gerekirse elektronik para; fon karşılığı ihraç edilen, elektronik ortamda veri olarak saklanan ve ödeme aracı olarak kabul edilen nakdi değer iken elektronik para kuruluşu ise elektronik para ihraç etmeye yetkili tüzel kişidir. Ödeme hizmeti ise 6493 sayılı Kanun altında sınırlı olarak sayılan hizmetlerdir. Bu hizmetlere; ödeme hesabının işletilmesi için gerekli tüm işlemler, ödeme hesabındaki fonun aktarımını içeren borçlandırma işlemi, ödeme işlemi veya para transferi, para havalesi ve aracı olarak faaliyet gösteren bilişim veya elektronik haberleşme işletmecisine yapılan ödeme işlemleri örnek olarak verilebilir. Son olarak ödeme kuruluşu, ödeme hizmeti sağlamak için yetkilendirilen tüzel kişi iken ödeme hizmet sağlayıcısı, elektronik para kuruluşları ile ödeme kuruluşlarını içine alan bir üst kavramdır.
Kısa bir zaman diliminde kabul edilerek yayımlanan ve 6493 sayılı Kanun’a önemli değişiklikler getiren Torba Kanun’un ortaya koyduğu yenilikler ışığında, ödeme ve elektronik para kuruluşları ile sektör paydaşlarını, faaliyetlerini büyük ölçüde etkileyecek bir süreç bekliyor. Bu kapsamda Torba Kanun’da yer alan başlıca düzenlemeler aşağıdaki gibidir.
BDDK’nın yetkileri merkez bankasına devredildi
Önceden, 6493 sayılı Kanun çerçevesinde faaliyet gösteren kuruluşların bir kısmının denetimi Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK), bir kısmının denetimi de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından gerçekleştirilmekteydi.
Torba Kanun ile ödeme ve elektronik para hizmeti sağlayan kuruluşları denetleme yetkisi BDDK’dan TCMB’ye devredildi. Elektronik para ihracı ve ödeme hizmeti sektörlerinin işleyişine ilişkin çıkarılacak ikincil mevzuatı düzenleme yetkisi de TCMB’ye verildi. Böylelikle, TCMB hem ödeme hizmeti hem de elektronik para ihracı sektöründeki düzenlemeleri gerçekleştiren ve denetlemeyi sağlayan tek kurum haline geldi.
Açık bankacılığa imkân sağlayan iki yeni ödeme hizmeti tanımlandı
Açık bankacılık, müşterilerin finansal bilgilerinin (harcama bilgileri, banka hesap bilgileri, düzenli fatura ödemeleri vb.) müşterinin izni doğrultusunda üçüncü parti kurumların erişimine açılarak finansal hizmetlerin sunulmasıdır.
Torba Kanun ile ödeme hizmeti faaliyetlerinin kapsamı genişletildi ve bu kapsam AB Direktifi (Payment Services Directive 2015/2366) (PSD2) ile uyumlu hale getirildi. Böylece, “ödeme emri başlatma hizmeti” ve “hesap bilgileri sağlama hizmeti” gibi açık bankacılık kapsamında sayılan hizmetler Torba Kanun ile düzenlenmiş oldu. Ödeme emri başlatma hizmeti, kullanıcının talebi üzerine başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunan hesabıyla ilgili olarak ödeme emri başlatılmasıdır. Hesap bilgileri sağlama hizmeti ise kullanıcının onayının alınması koşuluyla, farklı banka hesaplarında olan tüm hesap bilgilerini tek bir yerde veya bir mobil uygulamada görebilmesidir. Bu iki hizmet ile birlikte açık bankacılık uygulamasının geliştirilebilmesi öngörülüyor.
Anılan açık bankacılık hizmetlerini hâlihazırda veren ancak ödeme kuruluşu faaliyet izni olmayan kuruluşların ise, TCMB tarafından bu kapsamda yayımlanacak yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl içinde, TCMB’ye başvurarak gerekli izinleri almaları gerekecektir.
Ödeme hizmeti’nin kapsamı genişletildi
Değişiklikler ile birlikte, ödemeler alanında toplam büyüklük veya etki alanı açısından TCMB tarafından belirlenen seviyeye ulaşan diğer işlem ve hizmetler de artık ödeme hizmeti olarak değerlendirilebilecek. Burada, geçmişte ödeme hizmeti sayılmayan hizmetleri sunan ancak TCMB tarafından belirlenen etki veya büyüklüğe sahip olan birtakım kuruluşların TCMB’ye başvuru yaparak lisans alması gerektiğinin de vurgulanması gerekir.
TCMB hukuki ilişkileri düzenleyebilecek, pay sahibi olabilecek ve hizmet ücretini belirleyebilecek
Torba Kanun ile getirilen değişiklikler ile birlikte TCMB, ödeme hizmeti sağlayıcılarının 6493 sayılı Kanun’a tabi faaliyetleri nedeniyle taraf oldukları hukuki ilişkileri izlemekle görevlendirildi. Bu kapsamda TCMB; ödemeler alanının gelişimini olumsuz etkileyebilecek nitelikte uygulamaların bulunduğunu tespit ettiği durumda ödeme hizmeti sağlayıcılarının bu faaliyetleri nedeniyle tespiti doğrultusunda taraf oldukları hukuki ilişkilere yönelik olarak usul ve esasları belirlemekle yetkili kılındı.
Ayrıca, ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinin kesintisiz işletimini sağlamak amacıyla sistematik önemi olan ve halihazırda kurulmuş ya da kurulacak olan sistem işleticilerine TCMB’nin pay sahibi olabilmesinin önü açıldı.
Buna ek olarak, ödeme hizmeti kapsamındaki belirli bir işlem türüne ilişkin olarak alınan ücret ve masrafların nitelik ve azami tutarını belirleme yetkisi TCMB’ye verildi.
Ödeme ve elektronik para kuruluşları birliği kuruluyor
Torba Kanun ile Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği’nin (Birlik) kurulması öngörüldü ve bu birliğin hukuki niteliği de kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu olarak kurgulandı. Birlik’in kurulmasındaki amaç ise sektörde belirli standartların oluşturulması ve haksız rekabetin önlenmesinde katkıda bulunulması olarak belirlendi. Birlik’in kurulması ve faaliyete geçmesi ile birlikte, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının en geç bir yıl içerisinde bu Birlik’e üye olması gerekmektedir.
İdari para cezaları artıyor
Gerçekleştirilen önemli değişikliklerden biri olarak; 6493 sayılı Kanun’a ve ikincil mevzuata aykırılık halinde ve 6493 sayılı Kanun’da ayrı bir cezai yaptırım öngörülmeyen hususlarda uygulanacak olan idari para cezaları 20.000 Türk Lirası – 500.000 Türk Lirası aralığından yeniden değerleme oranı da göz önünde tutularak 40.000 Türk Lirası – 900.000 Türk Lirası’na artırıldı.
Sonuç
Sonuç olarak, Kanun ile genel anlamda, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının içinde bulunduğu sektörün hukuki zemini genişletilmiş, denetimde BDDK ve TCMB arasındaki ikili yapıya son verilmiş ve düzenlemelerimizin Avrupa Birliği standartları ile uyumlu olması sağlanmaya çalışılmıştır.
Yukarıda kapsamları açıklanan, Kanun’un Birlik’in yetkileri ile üyeliğe ilişkin 15. maddesinin Kanun’un yayım tarihi olan 22 Kasım 2019 tarihinden 6 ay sonra, diğer maddelerinin ise 1 Ocak 2020’de yürürlüğe gireceğini belirtmek gerekir. Ayrıca, TCMB tarafından ikincil mevzuat düzenleninceye kadar şu an yürürlükte olan BDDK düzenlemeleri geçerliliğini sürdürecektir.
Av. Görkem Gökçe
Yorumlar