Dünyaya ilham veren Türk bilim insanlarını anlattığım sayfalarımdaki bu ayki konuğum Dr. Sertan Kutal Gökçe. ABD’de dünyanın en iyi üniversitelerinden biri olan California Teknoloji Enstitüsü (Caltech)’de çalışmalarını sürdüren Gökçe, doktora eğitimi sırasında katkıda bulunduğu dünyanın manyetik alanını algılayan sinir hücresi ve iyon kanallarını bulduğu araştırmasıyla dünyaca tanınmaya başlandı. Sertan Kutal Gökçe’nin ses getiren diğer çalışması ise susuzluğu düzenleyen beyindeki bölgeyi haritaladığı proje. Bu araştırmayla beyindeki su içmemizi tetikleyen ya da durduran kompleks sinirsel devre yapısı çözüldü. Bu sinirsel devre muhtemelen insanlar da dahil olmak üzere memelilerde beyindeki susuzluk hissini ve su içmemizi kontrol eden yapı hakkında önemli bilgiler veriyor. Bilim dünyasında çok ses getiren bu araştırma dünyanın en önemli bilimsel dergilerinden Nature’da yayınlandı. Dr. Sertan Kutal Gökçe’nin hikayesi çalışmalarının ve azminin etkisiyle değişiyor ve ilklere imza atmaya devam ediyor. Gelin Dr. Sertan Kutal Gökçe’nin bilim yolcuğunun en başına gidelim.
Başarısında ODTÜ’nün katkısı büyük
1985 yılında Adana’da doğan Dr. Sertan Kutal Gökçe, ortaokul ve liseyi Adana’da okudu. Ailenin tek çocuğu olan Gökçe, bilime yönelmesinde ve hayallerinin peşinden koşmasında ailesinin, özellikle annesinin etkisi büyük olur. İlk tercihi olan ODTÜ Elektrik Elektronik Mühendisliği bölümünde okurken, üçüncü sınıfta yaz stajını Drexel Üniversitesi’nde Dr. Barış Taşkın ile birlikte yaptı. Staj yaptığı 3 aylık süreç hayata bakışını ve kariyerini nasıl çizeceği konusunda belirleyici oldu. Özellikle akademiyi seçip, ABD’de doktora eğitimini sürdürmesinde büyük etkisi oldu. Koç Üniversitesinde Dr. Hakan Ürey’in Optik Mikro Sistemler Laboratuvarı (OML)’nda yüksek lisansını tamamladı. Yüksek lisansında MOEMS (Mikro Opto Elektro Mekanik Sistemler) üzerine çalıştı. 2 yıllık yüksek lisans eğitiminin 6 ayını İsviçre’de bulunan EPFL’de (Swiss Federal Ecole Polytechnique Lausanne) tasarımını yaptığı küçük optik tarayıcıların fabrikasyonunu gerçekleştirdi. Koç Üniversitesi’ndeki eğitiminden sonra Amerika’nın en iyi 10 mühendislik okulundan biri olan UT Austin (Teksas Üniversitesi Austin)’de tam burslu olarak Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği bölümünde doktoraya başladı. Doktora çalışmalarını Dr. Adela Ben-Yakar danışmanlığında gerçekleştirdi. Doktora çalışmalarında çok heyecan verici disiplinler arası mühendislik projelerinde çalıştı. Kendi doktora projesi sinir hücrelerinin yenilenmesinin altındaki moleküler yapıları anlamaktı.
Beyni ve sinir hücreleri keşfediyor
Bunun için transparan bir yapıya sahip olan küçük kurtçukların (Caenorhabditis elegans), yaklaşık 1 mm boyunda, tek bir sinir hücresini güdümlü lazerle kesti. Yaptığı ilk projede bu işlemler küçük mikro akışkan çipler içerisinde lab-otomasyonu kullanarak, ameliyat başı süresini yaklaşık 17 saniyeye kadar indirdi. Bunun önemi ise ameliyat yapılan deneklerin sayısı ne kadar fazla olursa, daha güvenilir ve sağlam biyolojik sonuçlar elde edilebilmesiydi. Dr. Gökçe, lazerle küçük kurtçukların üzerinde sinir hücrelerini keserek sinir onarımı ve yıkımının moleküler altyapısını anlamaya çalıştı.
Kendi projelerinin yanında başka projelerde çalışma fırsatı bulan Gökçe, en dikkat çekici çalışmalarından birinde ilk defa çok hücreli bir hayvanda (Caenorhabditis elegans) dünyanın manyetik alanını algılayan sinir hücresi ve iyon kanallarını bulduğu çalışmaydı. Bu çalışma önde gelen dergilerden Elife’da yayınlandı. Doktorasının son iki senesinde sinir bilimine (neuroscience) olan merakı giderek arttı ve doktora sonrası çalışmaları için ABD’de dünyanın en iyi üniversitelerinden biri olan California Teknoloji Enstitüsü (Caltech)’nde devam ediyor.
Esra Öz, Bilim ve Sağlık Habercisi
Yorumlar