Apple kurucularından Steve Wozniak’ın Alex Fielding ile birlikte Hawaii’de kurduğu ve varlığını Eylül ayında açıkladığı startup’ı Privateer, sayıları endişe verici şekilde artan uzay çöplerini incelemek üzere yüzlerce uyduyu uzaya çıkarmayı planlıyor.
An itibarıyla dünya etrafında yaklaşık 4,700 adet uydu bulunuyor. İlk bakışta çok gibi görünen bu sayı, uzay çöplerinin sayısı ile karşılaştırıldığında pek bir anlam ifade etmiyor. Zira ESA’nın (Avrupa Uzay Ajansı) tahminlerine göre dünyanın çevresinde boyu 10 santimetreden büyük yaklaşık 36 bin 500, 1 ila 10 santimetre uzunluğunda yaklaşık bir milyon, bir milimetre ile bir santimetre arasında uzunlukta yaklaşık 330 milyon uzay çöpü bulunuyor.
Bu uzay çöpleri, boyut olarak küçük olsalar da uzaydaki yolculuk hızlarından ötürü uydulara ciddi zararlar verme potansiyeline sahipler. Zira, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun bulunduğu yükseklik olan 400 kilometrede yörünge hızı saatte 27 bin 500 kilometre.
Kessler Sendromu’nun eşiğinde bir dünya
Bazı bilim insanları, uzay çöplerinin bir çarpışma serisine girerek daha fazla çöp yaratmasını ve sayılarının katlanarak artmasını ifade eden Kessler Sendromu’nun eşiğinde olduğumuzu savunurken, bazı bilim adamlarına göre Kessler Sendromu sürecine girmiş bulunmaktayız. Zira uzayda çarpışmalar yaşanmaya başladı. Örneğin, kullanım dışı olan Rus uydusu Cosmos 2251’in Şubat 2009’da kullanımı süren Iridium 33 iletişim aracına çarpması boyu 10 santimetreden uzun yaklaşık 2 bin ve sayısı bilinmeyen, binlerce daha ufak çöpün ortaya çıkmasına yol açmıştı.
Bu ve benzeri çarpışmaların dışında, insanlığın kendi iradesiyle uzay çöpü yarattığı da biliniyor. Örneğin, 2007 yılında Çin’in kullanım dışı olan bir meteoroloji uydusunu anti-uydu füze testi için vurması 3 bin izlenebilir çöp ortaya çıkarmış; 15 Kasım tarihinde Rusya’nın benzer bir test yapması sonucu ABD yetkilileri Uluslararası Uzay İstasyonu’nun ortaya çıkan uzay çöplerinin içinden geçtiğini açıklamıştı.
Bazı şirketlerin yörüngeye daha fazla uydu gönderme hedefiyle hareket etmeleri, yörüngenin daha da kalabalıklaşacağına ve uzay çöpü sorunun artacağına işaret ediyor. Henüz bin 800 adet Starlink uydusunu yörüngeye gönderen SpaceX, 40 bin uyduluk bir uydu takımyıldızı oluşturmayı planlarken, Amazon 3 bin 200 uyduluk bir takımyıldızı, Astra isimli bir startup ise 13 bin 600 uyduluk bir uydu takımyıldızı oluşturmayı planlıyor.
Uzay çöplerinin takibi ve sınıflandırılmaları
Uzay çöpleri ABD Ordusu ve LeoLabs gibi özel şirketler tarafından izlenseler de Wozniak’ın şirketi Privateer bu çalışmalara katkıda bulunmayı ve nihayetinde uzayın Google Maps’ını yaratmayı planlıyor. Bu hedefini gerçekleştirme yolunda Privateer’in ilk hedefi farklı kaynaklardan veri toplayarak bir uzay çöpü veritabanı oluşturmak.
Austin Teksas Üniversitesi’nde uzay mühendisliği ve mühendislik mekaniği doçenti ve bir uzay çöpü uzmanı olan Moriba Jah, Privateer’in farklı ve heterojen kaynaklardan alınarak oluşturulacak devasa bir veri tabanı üzerinde karar zekasına odaklanarak çalışacak bir şirket olacağını ve sayıların şirkete yol göstereceğini düşündüklerini belirtirken, bu veritabanının bir kısmının satın alma, bir kısmının kitle kaynak kullanımı (crowdsourcing), bir kısmının ise uzaya gönderilecek uydular üzerinden elde edilecek veriler ile oluşturulacağını açıkladı. Privateer, ilk uydusunu Şubat ayında fırlatmayı planlıyor.
Şirket, uzay çöplerini boyut, şekil, dönüş hızı ve pek çok diğer özelliklerine göre sınıflandırmayı planlıyor. Jah ayrıca, elde edilen verilerin bir kısmı kamuya açık şekilde yayınlanacağını, bir kısmının ise şirketlere satılacağını belirtti.
Privateer’in nihai hedefi dünya yörüngesini daha iyi anlamak ve daha güvenli bir ortam haline getirmek.
Yorumlar