Teyit.org haber doğrulamada nasıl bir yöntem izliyor?
Doğrulama sürecimiz 4 aşamadan oluşuyor. Her gün güncel haberleri ve sosyal medyayı, dijital araçlar vasıtasıyla tarıyoruz. Bu araçlar içerisinde, geliştirdiğimiz ve henüz beta sürümünde olan Dubito isimli araç bize yardımcı oluyor. Bu aşamada şüpheli haberleri, yaygın bilinen yanlışları ve şehir efsanelerini tespit ediyoruz. İkinci aşamada; önem, aciliyet ve yaygınlık kriterlerinden en az birini taşıyan haberleri seçiyor ve araştırma aşamasına geçiyoruz. Araştırma, temel gazetecilik yöntemleriyle (kaynağa ulaşma, uzmanlardan görüş alma, belgeye ulaşma gibi) dijital araçların (Google gibi arama motorları veya fotoğrafların videoların metaverisini gösteren araçlar gibi) birlikte kullanılmasıyla gerçekleşiyor. Son olarak yaptığımız araştırma sonucunda elde ettiğimiz somut verileri ve olguları içeren bir analiz yazıyoruz.
Sosyal medyada haber okuyanlara haberleri nasıl takip etmelerini önerirsiniz? Okurlar sizce nelere dikkat etmeli?
Sosyal medyada haber okuyanların öncelikle her şeyden şüphe duymalarını öneriyoruz. Sosyal medyada karşılaşılan bilgi ve haberler öncelikle mantık süzgecinden geçirilmeli. Eğer karşılaşılan bir fotoğrafsa, kolayca Google’da aratılabilir. En sık yapılan hatalardan biri haberin tarihini kontrol etmemek. Gördüğünüz haberin tarihini kontrol etmek haberin doğruluğunu tespit etmekte işe yarayacaktır. Karşılaştığınız bilginin kaynağına ulaşmak ve ona sorular sorarak doğrulamaya çalışmak da yöntemlerden biri. Ayrıca parodi haberlere, tweet’lerin ekran görüntülerine ve tık tuzaklarına da dikkat edilmeli. Parodi haberler ve tık tuzakları gerçek zannedilerek birçok kez dolaşıma girmiş ve yanlış bilginin yayılmasına sebep olmuştur. Gördüğünüz tweet ekran görüntüleri de kolaylıkla internette oluşturulabilir formatta. Bu yüzden şüpheli bulduğunuz tweetler için tweeti attığı iddia edilen kişinin Twitter hesabına göz atmak faydalı olabilir.
İnsanların sosyal medyada sahte/yalan haber yayma gerekçeleri sizce nelerdir?
Yanlış bilgi yaymanın birkaç temel sebebi var aslında. Bunlardan biri “troll” dediğimiz kullanıcıların eğlence amaçlı haber üretmesi. Bazı kullanıcılar ise takipçi ve beğeni kazanmak için yayıyor bu tarz haberleri. Siyasi amaçlar, propaganda gibi sebepler de var. Kriz anlarındaysa başka refleksler giriyor işin içine. Patlama, saldırı, doğal afetler gibi kriz zamanlarında insanlar daha çok duygusal reflekslerle hareket ediyorlar sosyal medyada. Böyle zamanlarda kullanıcılar, krizin oluştuğu alandaki insanlara yardım etmek amacıyla sorgulamadan yalan haberleri hızla yayabiliyorlar.
Yorumlar