Algoritma günlük hayatımızda karşılaştığımız bir sorunun çözümüne ulaşmak için izleyeceğimiz yöntemi tarif eden kurallar kümesidir. Bu kurallar kümesini oluştururken, karşılaştığımız seçenekleri de değerlendirmeye katarız, gerekli ve gereksiz olanlara karar verip algoritmamızı büyütür veya küçültürüz.
Artık algoritmalar bilgisayarlar ile her yerdeler ve hayatımızı devam ettirebilmemiz için ara vermeden çalışıyorlar. Bilgisayarlarımızda gerçekleştirdiğimiz işlemlerden, marketlerde alışveriş yaparken veya cep telefonlarımızdaki uygulamalarımızı kullanırken yaptığımız işlemlere kadar her şey algoritmalarla gerçekleşiyor.
Algoritmayı; bilgisayarın anlayacağı dilden konuşmak olarak da tanımlayabiliriz. Yani bir programın bir işe başlaması ile o işi bitirmesi arasındaki işlemleri doğru sırayla, kod satırlarına dönüştürmeye algoritma diyebiliriz.
Nasıl ki karşılaştığımız bir sorunun çözümünde bizi en kısa zamanda, en az enerji ve kaynak harcayarak çözüme ulaştıracak algoritmayı tercih ediyorsak, çalışacak bir program için yazılan algoritmanın da en kısa zamanda, en az işlemi yaparak, en az bilgisayar belleği kullanacak şekilde yazılması gerekir.
Algoritmalara neden ihtiyacımız var?
İçinde yaşadığımız çağ günlük hayatımızda bizim yerimize ödeme yapan kartlı ödeme sistemlerinin yanı sıra para gönderen, döviz, altın, hisse senedi alan/satan bankacılık sistemleriyle bilgi patlaması yaşadığımız bir çağ. Bu patlama nedeniyle etrafa saçılan çok büyük hacimdeki veriden işe yarar olanları en kısa zamanda, en az kaynak ve en az bellek gücü harcayarak bulabilmek için doğru algoritmaları kullanmaya ihtiyacımız var.
Bu ihtiyacın kendini en çok hissettirdiği sektörlerden biri de en doğru ve en kısa zamanda karar alınmadığında yaşanan kayıpların büyük olduğu finans sektörüdür. Örneğin; algoritmik alım-satım (algo) 1970’lerde ABD finans piyasasında büyümeye başlayan, 2010 yılına gelindiğinde ise alım satımların yüzde 60’ının bilgisayar programlarıyla yapılır hâle geldiği sisteme verilen isim. Bu sistemde alım-satım çok güçlü bilgisayarlar tarafından işletilen matematiksel formüller ya da algoritmalar tarafından yapılıyor.
Çevrimiçi karar verme sistemlerinde kullanılan algoritmalar sadece senet alım satımı senaryolarında karşımıza çıkmıyorlar. Algoritmalar reklam yerleştirmeleri için kampanya iyileştirmelerinde, kredibilite notu hesaplamalarında ve sahtekârlık önleme sistemlerinde de kullanılıyorlar.
Senaryolarda kullanılan algoritmaların karmaşıklığı; kullanıldıkları sistemlerin doğasına, elde edilen verinin büyüklüğüne, hızına ve veri kaynaklarının çeşitliliğine bağlı olarak da değişiyor. Algoritmaların, içinde bulundukları sistemlerin karmaşıklığına ayak uydurabilmesi ve kendini değişen koşullara göre yenileyebilmesi, sistemlerin hayatlarını razı olunabilecek en az kayıpla devam ettirebilmeleri açısından kritik öneme sahip. Özellikle son 10 yılda önemli gelişim gösteren makine öğrenmesi sayesinde algoritmalar yeni veri türleriyle sürekli eğitilebiliyorlar ve hatalarından öğrenerek doğru kararın verilmesi için kendilerini yenileyebiliyorlar. Bu sayede ileride olabilecekleri tahmin etmede de başarımız artıyor ve bu duruma göre pozisyonumuzu konumlandırabiliyoruz.
Kural koyucuların akıllı sistemleri denetlemesi gerekiyor
Bu tempoda bir hıza ayak uydurmak sadece sistem sahipleri için değil, aynı zamanda kural koyucular için de aynı derecede zor. Artık kural koyucuların, elindeki yetkileri kötüye kullanan finansal oyuncuları değil, çok hızlı hesaplama yaparak karar verebilen, kendilerinden çok daha akıllı sistemleri denetlemeleri gerekiyor. Bunun için yaşanan yeniliklerin önünü tıkamaya çalışmadan değişim hızına ayak uydurabilecek yeni bakış açılarına ihtiyaçları olduğu aşikâr.
Soner Canko, BKM Genel Müdürü
www.dijital.ceo
Twitter: twitter.com/sonercanko
Facebook: facebook.com/DrSonerCanko
Medium: medium.com/sonercanko
YouTube: youtube.com/sonercanko
Yorumlar