Hatırlarsanız Avrupa Parlamentosu’nun yapay zekânın risklerini sınırlamaya yönelik kurallar getiren ilk yasal düzenleme olan Yapay Zekâ Yasasını onayladığını sizlere aktarmıştık. Sözkonusu yasa 1 Ağustos 2024 itibarıyla yürürlüğe girdi.
Yapay zekâya ilişkin dünyanın ilk kapsamlı düzenlemesi olan Yapay Zekâ Yasası, AB’de geliştirilen ve kullanılan yapay zekânın güvenilir olmasını ve insanların temel haklarını korumak için güvenceler sağlamayı amaçlıyor. Düzenleme, AB’de yapay zekâ için uyumlu bir iç pazar oluşturmayı, bu teknolojinin benimsenmesini teşvik etmeyi, inovasyon ve yatırım için destekleyici bir ortam yaratmayı amaçlıyor.
Yasa, yapay zekâ sistemlerini topluma zarar verme seviyesine göre minimum risk, belirli şeffaflık riski, yüksek risk ve kabul edilemez risk olmak üzere gruplandırıyor. Risk derecesi arttıkça kurallar katılaşıyor. Risk derecesine göre yapay zekâ uygulamalarının kullanımı için koşullar belirleniyor, uygulamanın dağıtıcıları ve sağlayıcıları ile kullanıcılarına düşen sorumluluklar da net şekilde tanımlanıyor.
Örneğin işe alım için kullanılan veya birinin kredi almaya hak kazanıp kazanmadığını değerlendirmek veya otonom robotları çalıştırmak için kullanılan yapay zekâ sistemleri “yüksek riskli” olarak sınıflandırılıyor.
Minimum riskli alanlar ise yapay zekâ destekli öneri sistemleri veya spam filtreleri gibi uygulamaları içeriyor.
“Kabul edilemez” risk grubuna giren, insanların temel haklarına açık bir tehdit olarak görülen yapay zekâ sistemleri ise tümüyle yasaklanıyor. Buna, kullanıcıların özgür iradesini engellemek için insan davranışını manipüle eden yapay zekâ sistemleri veya uygulamaları dahil. Biyometrik sistemlerin bazı kullanımları, iş yerinde ve eğitim kurumlarında duygu tanıma, hükümetler veya şirketler tarafından ‘sosyal puanlama’ yapılmasına izin veren sistemler, yasak kapsamına giriyor.
Video, metin, görüntü oluşturma gibi çok çeşitli farklı görevleri yerine getirebilen büyük sistemlere özel kurallar getiriliyor. Buna göre chatbot’lar gibi yapay zekâ sistemleri, kullanıcılara bir makineyle etkileşimde bulunduklarını açıkça bildirmeli. Deepfake de dahil olmak üzere yapay zekâ tarafından oluşturulan içerikler bu şekilde etiketlenmeli. Bu şekilde sözkonusu yapay zekâ sistemlerinin çeşitli şeffaflık kriterlerine uymasının sağlanması öngörülüyor.
Yapay Zekâ Yasası, insan benzeri metinler üretmek gibi çok çeşitli görevleri yerine getirmek üzere tasarlanmış, oldukça yetenekli modeller olan genel amaçlı yapay zekâ modelleri için de kurallar getiriyor. Bu modeller giderek artan bir şekilde yapay zekâ uygulamalarının bileşenleri olarak kullanılıyor. Yapay Zekâ Yasası, değer zinciri boyunca şeffaflığı sağlayacak ve en yetenekli modellerin olası sistemsel risklerini ele alacak.
Kurallara uymayan şirketleri ise küresel cirosuna oranlı milyonlarca euroluk para cezalarının beklediğini belirtelim.
Yapay Zekâ Yasası’nın kurallarının büyük çoğunluğu 2 Ağustos 2026’da uygulanmaya başlayacak. Ancak kabul edilemez risk taşıdığı düşünülen yapay zekâ sistemlerine ilişkin yasaklar 6 ay sonra, genel amaçlı yapay zekâ modelleri olarak adlandırılanlara ilişkin kurallar ise 12 ay sonra yürürlüğe girecek.
Kaynak: European Artificial Intelligence Act comes into force – European Commission
Yorumlar