Bir yıldan uzun bir süredir devam eden ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşlarında tansiyon giderek yükseliyor. Göreve geldiğinden bu yana ticaret savaşlarından korkmadığını, bunun ülkesinin yararına olacağını savunan ve bu yönde bir tutum sergileyen ABD Başkanı Donald Trump ucuza mal edilen ürünlerin fikir ve tasarımı konusunda Çin’i hırsızlıkla suçluyor. ABD’nin Çin ile yaşadığı ticaretteki bu dengesizliğin ülkedeki üretim sektörüne ve dolayısıyla istihdama zarar verdiğini savunuyor. Son bir senedir Çin’den ithal edilen 800’den fazla ürüne yönelik yeni vergiler getiren Trump’ın son olarak Mayıs ayında ‘ulusal güvenlik’ gerekçesiyle Huawei’i kara listeye alması krizi başka bir boyuta taşıdı.
Böylelikle ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşının en öne çıkan başlıklarından birisi telekomünikasyon devi Huawei haline geldi. ABD’li firmaları Huawei ile çalışmaktan men eden bu karar sonrasında uygulamaya Google, Facebook gibi teknoloji devlerinin de katılması tartışmaları körükledi. Huawei bu krizden çıkmanın bir yolunu bulur mu bilinmez ama gerçek şu ki Trump’ın Çin’in ticaret politikalarına yönelik vergi uygulamaları artarak devam edecek. Peki ABD-Çin ticaret savaşları nasıl başladı ve hangi süreçlerden geçerek bugünkü içinden çıkılmaz noktaya gelindi?
1 Mart 2018
Başkan Donald Trump Çin’den yapılan metal ithalatı için yeni vergileri açıkladı. Buna göre ABD, çelik ithalatına yüzde 25, alüminyum ithalatına da yüzde 10 vergi uygulamaya başladı. Çin’in ABD’nin çelik ithalatının yüzde 2’sini karşıladığını hatırlatalım.
22 Mart 2018
ABD, Çin’e fikri mülkiyet hırsızlığı iddiasıyla 50 milyar dolar ek gümrük vergisi getirdiğini açıkladı.
4 Nisan 2018
Çin vergiye tabi değeri 50 milyar dolar civarında olan 100’den fazla ABD menşeli ürünün olduğu listeyi açıkladı.
5 Nisan 2018
Trump, Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer’e talimat vererek Çin’in 100 milyar dolarlık ihracatına ilave gümrük tarifesi koymak için inceleme başlatmasını istedi.
29 Mayıs 2018
ABD’nin 50 milyar dolar değerinde ek gümrük vergisi uygulayacağı Çin menşeli ürünlerin nihai listesinin 15 Haziran’da, bu ülkeye yönelik yatırım kısıtlamaları ve ihracat kontrollerinin ise 30 Haziran’da açıklanacağı bildirildi.
15 Haziran 2018
ABD Ticaret Bakanlığı’ndan bir yetkilinin açıklamasına göre, ABD ilk olarak 818 ayrı ürün için 34 milyar dolarlık bir vergilendirme yaptıktan sonra 284 farklı ürün için de 16 milyar dolarlık bir vergilendirme yapacak.
24 Temmuz 2018
ABD Tarım Bakanlığı, diğer ülkelerin gümrük vergisi misillemeleri ve Çin’in yasadışı ticaret faaliyetleri ve misillemesi nedeniyle zarar gören Amerikalı çiftçilere 12 milyar dolar değerinde yardım programı uygulanacağını duyurdu.
1 Ağustos 2018
Washington, Pekin’e uygulanan gümrük vergisi tehdidinin değerini iki katına çıkardı ve yaklaşık 200 milyar değerinde 5 bin Çin menşeli ürüne uygulanması planlanan tarife oranını, yüzde 10’dan yüzde 25’e yükselteceğini duyurdu.
3 Ağustos 2018
Çin yönetimi, Trump en son tehdidiyle ilerlemeye devam ederse 60 milyar dolar değerinde ABD malına çeşitli oranlarda vergiler getireceğini duyurdu.
7 Ağustos 2018
ABD, 16 milyar dolar değerinde Çin malına uygulanacak olan ikinci vergi diliminin 23 Ağustos’ta yürürlüğe gireceğini açıkladı.
7 Eylül 2018
ABD Başkanı Donald Trump, Çin’den ithal edilen 200 milyar dolarlık ürüne getirilecek tarifelere ilaveten 267 milyar dolarlık yeni gümrük vergisinin kısa sürede uygulamaya hazır olacağını söyledi.
1 Aralık 2018
ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Arjantin’deki G20 zirvesinde bir ticari ateşkes başlattı ve ABD vergilerinin yükselişi 1 Mart’a kadar ertelendi.
4 Aralık 2018
Ateşkes raporuna rağmen, Trump Twitter hesabından hâlâ bir ‘vergi adamı’ olduğunu dile getirdi. ABD Başkanı tam olarak şunları yazdı: “Başkan Xi ve ben ticari anlaşmanın olmasını istiyoruz ve muhtemelen olacak. Ama eğer olmazsa unutmayın, ben gümrük vergisi adamıyım. Milletimizin büyük zenginliğini yağmalamak için gelen insanların veya ülkelerin, bunu yapma ayrıcalığı için bedel ödemesini istiyorum.”
24 Şubat 2019
Bir dizi müzakereden sonra Trump, vergilerin yükseltilmesi için belirtilen tarih olan 1 Mart’ı ertelediği açıkladı ve şu ifadeleri kullandı: “ABD Çin ile ticaret müzakereleri kapsamında fikri ve sınai mülkiyet hakları, teknoloji transferi, tarım, hizmetler, kur gibi yapısal meseleler üzerinde azımsanmayacak bir yol kat etmiştir. Bu verimli sürecin sonucu olarak vergilerin yükseltilmesi için belirtilen tarih olan 1 Mart’ı erteliyorum” ifadelerini kullandı”.
5 Mayıs 2019
Trump yönetimi Çin yönetimini Çin mallarına 300 milyar dolar tutarında ek gümrük vergisi koymakla tehdit etti.
10 Mayıs 2019
ABD Başkanı Donald Trump, 200 milyar dolarlık Çin ürününe uygulanan gümrük vergisini yüzde 25’e çıkardı. Bloomberg ‘e göre müzakereler durdu ve ABD Çin’ e bir anlaşma için üç-dört haftalık bir süre verdi.
13 Mayıs 2019
Çin, 60 milyar dolar tutarındaki ABD menşeli ürünlere gümrük tarifesinin yüzde 5 ila yüzde 25 oranında artırdığını bildirdi ve ABD’ye misilleme yaptı.
15 Mayıs 2019
ABD Ticaret Bakanlığı, Çinli telekomünikasyon devi Huawei ve bağlı ortaklıklarını “ABD’nin ulusal güvenliğini aykırı faaliyetlerde bulunan şirketler” listesine aldı. Ticaret Bakanlığı’nın açıklamasına göre Huawei ve 70 bağlı ortaklığı kara listede yer aldı.
21 Mayıs 2019
Çin lideri Xi Jinping, Çin’e ticaret savaşlarından ülkenin ABD’yle uzun süre mücadele etmesi için yeni bir ‘uzun yürüyüşe’ başlaması çağrısında bulundu.
11 Haziran
Trump Çin lideri Xi Jinping’in G-20’ye katılmaması durumunda gümrük vergilerini artıracağını söyledi.
NOT: Bu yazı Haziran ayı sonundaki G20 Zirvesi öncesinde yazılmıştır.
Yorumlar