Libra konusunu açmadan Libra’nın ne olduğundan biraz bahsetmek gerek. Libra, etimolojik olarak eski Roma’dan gelme bir kavram, 12 ons’a veya 0,34 kg’a denk gelen bir ağırlık birimi olarak kullanılmış, daha sonra İngiliz – Amerikan sisteminde kullanılan pound ölçü biriminin öncüsü olmuş. O zamanların devletleri, hem değişim aracı hem de ödeme aracı olarak kullanılması amacıyla ağırlık birimlerini para birimlerine tahvil ederek, bugünkü para sisteminin temellerini atmışlar. Bu arada, İtalya’da Euro’ya geçmeden önce kullanılan Liret’in ve halen Türkiye’nin resmi para birimi Lira’nın, Libra’dan evrimleştiğinden bahsetmek yerinde olacaktır.

Bugüne kadar kullanılan geleneksel para sistemi, devletlerin bağımsızlık belirtisi olduğu kadar, ekonomilerindeki gücü de gösteren önemli bir gösterge oldu. Bazı ülkelerde devletlerin kurduğu, bazı ülkelerde ise özel sermayenin devlet kontrolünde kurmuş olduğu merkez bankaları para politikalarını ve paranın akış yönünü belirleyen en önemli güçler oldu. Para, sadece değişim ve ödeme aracı olmakla kalmadı, aynı zamanda değer yükselmesine bağlı, karşılığında kâr elde edilen bir yatırım aracına dönüştü.

Kripto paralar dünyanın gelecekteki finans sisteminin temeli

Bitcoinle başlayan, yüzlerce farklı isimlerle kullanılmaya başlayan kripto paraların ilk amacı, merkeziyetten uzak olması, aracısız ve komisyonsuz olması, güvenli olması ve blokchain altyapısı ile milyonlarca kullanıcı tarafından doğrulanması idi. Gelinen noktada, aracısız ve komisyonsuz olması dışında bütün amaçlar gerçekleşti. Fakat, sisteme duyulan psikolojik güvensizlik, aracıların çoğalması, bankaların yeni gelir kapısı olarak görmeleri, alım satım borsalarının ve yatırım amaçlı kullananların spekülatif hareketlerden etkilenmesi, suçtan elde edilen gelirleri aklamaya ve suç nesnelerinin ödeme aracı olabilmesi sebebiyle kripto paralar çokça eleştirildi. Tüm eleştirilere ve risklere rağmen, kripto paraların dünyanın gelecekteki finans sisteminin temeli olacağı da bir gerçek. Kripto paralara olan ilginin artması, birçok devletin ve şirketin bu alana yatırım yapması, hukuki düzenleme girişimlerine başlanması ve kağıt para kullanımının gitgide azalması bunun bir göstergesi.

Libra aslında doların dijitalize edilmesi çabası olacak

Facebook, bu geleceği aslında çok önceden beri gören şirketlerden. Muhtemelen, bu zamana kadar beklemelerinin sebebi, altyapı mimarisi için çalışılması ve dev teknoloji şirketlerinin bu yapıda yer almasını sağlamaya çalışması. Facebook’un Libra’sının diğer kripto paralardan farklı yanları olması ve arkasında dünyanın en önemli ödeme sistemleri şirketlerinin bulunması, çıtayı şimdiden yükseltiyor, nitekim 2020’de Libra sıkı bir açılış yapacağa benziyor. Libra’nın diğer kripto paralardan farkı, Facebook aksini iddia etse de merkeziyetçi görüntüsü, değerinin Dolar ile birkaç para biriminden oluşacak bir sepete eşitlenmesi, kimliklerin yarı anonim (psedonim) olması ve manipülatif hareketlerden etkilenmemesi. O halde, doğal olarak akla gelen soru, geleneksel paradan ne farkı olduğu. İşte burada devreye, dijital para kavramı giriyor. Evet, diğer kripto paralar da bir dijital para çeşidi. Ancak Facebook’un Libra’sı, geleneksel kağıt paranın yerine geçip, her şeyi kayıt altına alan, bankaları ve döviz aracılarını ortadan kaldırabilecek bir yapıya sahip, sadece ödeme ve değiş tokuş aracı olan, yani kripto paraların temel özellikleri olmayan bir ‘dijital para’ olacak ama altyapısı yine kriptografi olacak. Kısacası, Libra aslında doların dijitalize edilmesi çabası olacak. Dünyada halen 1,7 Milyar insanın banka hesabına sahip olmadığı, yani global finans sistemine dahil olmadığı düşünülürse, Libra bu insanları global finans sistemine adapte edecek, devletler için hareketleri takip etmeyi ve vergi toplamayı kolaylaştıracak. Bu da dünya finans sisteminin ana para birimi olan doların dünyada etkisinin daha da artması ve ‘de facto’ olarak tek para birimine geçilmesi demek olacak. Bu arada, özellikle Bitcoin, Ethereum, Ripple başta olmak üzere, diğer kripto paralara olan ilgi artarak devam edecek. Zira, artık bu paralar değişim ve ödeme aracı olmaktan ziyade, önemli bir yatırım aracı olarak finansal sistemin bir parçası olmaya devam edecek.