Dijital devrimin yaşamımızın içerisinde yer alan birçok alışkanlığı değiştirmesi artık sürpriz değil. Bu değişimlerden birisi ve benim için en çok ilgi çekeni de sanırım işin nereden yapıldığı değil, nasıl yapıldığına bakılmasıdır.
2015 yılında yaptığımız Silikon Vadisi gezimizde yerinde görme fırsatımız olmuştu; birçok firmada çalışanlar iş yerine istedikleri saatte geliyorlar, istedikleri saatte çıkıyorlar. Firmalar “eli sopalı” bir şekilde çalışanın çalışma saatlerini takip etmektense süreç ve sonuç odaklı takiplerle daha efektif bir çalışma düzeni oluşturmuşlardı.
Tabii ki, ülkemizde de önce “esnek” çalışma saatlerine geçen firmalar oldu; daha erken işbaşı yapana daha erken paydos etme hakkı tanıdılar. Günümüzde ise markaların hem iş yapış şekli hem de yeni kuşak yönetici ve yeni jenerasyonun talepleri ile daha esnek çalışma şartlarına evirildiğini görüyoruz. Örneğin, bazı firmalar haftanın bir iş günü çalışanların evden çalışmasına izin veriyorlar.
Tabii ki, bu esneklikler çalışılan sektöre göre değişiklik gösteriyor. Örneğin bir medya ajansı hizmet verdiği markalar 09-17.00 saatleri arasında çalışıyorsa çalışma saatlerini değiştirme ihtimali olamaz. Ama çalışma ortamını değiştirebilir. Medya ajansında çalıştığım dönemde benzer bir çalışma yapmıştık, planlamacı arkadaşlarımızın dönüşümlü olarak haftanın birer günü evden çalışmalarına izin vermiştik. Eksilerle artıları karşılaştırdığımızda hem ajans hem de çalışan için verimliliğin arttığını bizzat deneyimledik.
Uzaktan çalışma (remote) düzeninden farklı olarak, bir de tamamen serbest (freelance) çalışma stili var. Bu yazımda aslında bu tarz çalışma türlerinden bahsedeceğim. Uzaktan çalışan (remote) kişiler veya personeller bir şirkete bağlı olarak çalışırlar ve o şirketin atadıkları sorumluluklarını yerine getirirler. Hatta, birçok uluslararası şirketin bünyesinde ve dünyanın farklı yerlerinde yaşayan çalışanlar yer bu sistemlerle çalışabilirler. Serbest (freelance) çalışanlar ise genellikle bir şirkete bağlı olmayan veya kendi kurdukları şirketleri ile başka şirketlere iş yapanlardır. Her iki çalışma metodunun da avantajları ve dezavantajları bulunuyor. Aslında eğer ikisinden birini yapıyorsanız şanslı azınlığın içindesiniz. Peki, bu şansınızı devam ettirebilecek iş disiplinine sahip misiniz?
Uzaktan çalışmanın avantajları nelerdir?
Şirketlerin uzaktan çalışmaya izin vermesinin en önemli nedeni verimliliğe olan katkısıdır. Şöyle düşünebiliriz; siz gün içinde çalışırken size sağdan soldan gelen sorularla, sigara ve kahve teklifleriyle ve derdini ya da dün gece yaşadığı komik bir olayı anlatan çalışma arkadaşlarınız ile yaptığınız işte kaç kere bölünüyorsunuz? İşte eğer gerekli iş disiplinine sahipseniz bu çalışma imkânınızı hem şirketiniz hem de kendiniz için avantaja çevirebilirsiniz çünkü gerçekten işinizi yapacaksanız sizi yukarıda saydığım etkenlerin hiçbiri bölmeden sadece yapacağınız işe odaklanarak isterseniz evinizde isterseniz bir kafede kulaklarınızı takarak çalışabilirsiniz.
Uzaktan çalışmanın dezavantajları nelerdir?
Gerekli alt yapı şirket tarafından sağlanmamış ise uzaktan çalışma sizin ve soru sorarak rahatsız edeceğiniz iş arkadaşlarınız için tam bir eziyete dönüşebilir. Uzaktan erişim sağlanacak dosya ve takvimler, hatta Basecamp gibi proje yönetim araçlarındaki izin ve yetkiler sorunsuz olmalıdır. Uzaktan çalışmanın negatif bir yanı da o gün yapılması gereken toplantılar olabilir. Ajansımızda uyguladığımız sistemde kural, “Eğer müşteri o gün toplantı yapmak istiyorsa o gün evden çalışma iptal olur” şeklindeydi. Personele tanınan evden çalışma hakkı hiçbir işi aksatmamalı, tam tersine işlemleri hızlandırmalı idi.
Freelance çalışmanın avantajları nelerdir?
Freelance çalışanların en büyük avantajı kendi çalışma saatini ve yerini kendisi seçmesidir. Tıpkı uzak çalışmadaki gibi –hele ki İstanbul gibi- büyük şehirlerde trafikte boş yere geçen zamanlarınız olmaz. Diğer bir avantajı ise önemli olan işi zamanında bitirmek olduğu için belki aynı anda 2-3 işi yapabilirsiniz. Bu durumda çalışmalarınızı eğer karşı tarafa anlatabilir ve takip programları kullanırsanız günlük ya da saatlik bazda fiyatlayabilirsiniz.
Freelance çalışmanın dezavantajları nelerdir?
Bana göre freelance çalışmanın avantajından daha çok dezavantajı var. Öncelikle sigortanız yoktur. Bunun için kendiniz en azından bir şahıs şirketi kurarak Bağkur’lu olmalısınız. Diğer dezavantajları ise; işlerin devamlılığın garantisi yoktur. İşin yarısında hiçbir ödeme alamadan, “işten-projeden vazgeçtik” diyen birisi ya da ajans ile iş yapıyor olabilirsiniz. Muhtemelen onlar da bu yarıda kalan iş para alamayacaklardır (iptal edilen medya planları, yayına hiç girmemiş banner’lar gibi…). Madem freelance’sınız o zaman unutmayın ki, aynı işi sizden daha ucuza yapacak biri her zaman vardır. Belki bu ülkede belki başka ülkede, işin kalitesi tartışılabilir ama mutlaka o ucuza çalışacak kişi kesinlikle bulunabilir. Bu arada, freelance çalışırken dikkat edin, bir şirketten çok fazla iş alarak o şirketin normal çalışanı hale gelmeyin.
Peki, ne değişti de bunları konuşuyoruz?
Yazının başında belirttiğim gibi dijital tabanlı işler ve jenerasyon farkı hem uzaktan çalışmanın hem de serbest çalışmanın zeminini hazırladı. Önemli olan işin tamamlanması olduğu için, şirketler için kârlılığı artırmanın yolu verimi artırmaktan geçti. Tabii ki, artan kontrol mekanizmaları (tracking apps), geçmişin tutulabilmesi de (history logs) gelişen teknoloji ile birlikte arz-talep dengesinde yerini buldu.
Remote ve freelance yapılacak işler neler?
Bilişim alanındaki işler olan yazılım projeleri, internet projeleri (site kurmak, yönetmek, arama motoru optimizasyonunu – SEO’sunu- yapmak), makale yazmak, grafik tasarım yapmak, çevirmenlik yapmak, editörlük yapmak, dijital medya reklamları yönetmek (Google reklamları ya da sosyal medya reklamları gibi), sosyal medya kanallarının yönetimini yapmak evinizden çalışmanıza olanak sağlayacaktır.
İş hayatına yeni atılacak arkadaşlara; iş disiplinini birkaç şirkette yıllarca çalışarak öğrenmenizi, ardından bu tarz çalışma yöntemleri denemenizi öneririm. Evden çalışmak her ne kadar kulağa hoş gelse de, sabah yataktan vaktinde kalkabilmek, bilgisayara dinç bir şekilde oturmak ve gün boyu Playstation’dan uzak durmak oldukça katı bir iç disiplin gerektiriyor.
Berk Kuşaksız
Digital Advice Lab Kurucusu
Yorumlar