Bir şirketin hisselerinin halka, İMKB/Borsa İstanbul gibi bir pazar yeri üstünden ilk kez sunulmasına İngilizce ‘Initial Public Offering’ (IPO) deniyor. Şirketin hisselerini, halka arz için karar verilen birim fiyattan alanlar o şirkete ortak olmuş oluyor, ödedikleri ücretler de şirketin sermayesine eklenmiş oluyor. Ardından hisseler borsada yani ikinci el piyasasında yatırımcılar arasında el değiştiriyor, ama o el değişim hissenin sahibi şirkete yeni bir giriş veya çıkış yaratmıyor. Benzer şekilde ‘ICO’ ifadesi ile girişimciler, yeni kripto odaklı organizasyonlar, yeni bir ‘coin’, yani yeni bir sanal para birimini piyasaya arz etmiş oluyorlar.

2016 yılında ICO’lar ile 300 milyon dolar toplanmıştı. 2017’de 3 milyar doların üstünde bir yeni ‘coin’ arzı geliri elde edildi. Bu miktar, söz konusu yeni sanal paraların ilk günden sonra elde ettiği değerleri içermiyor, yani diyelim 10 kuruştan arz edilen bir sanal para bugün 542 TL olsa da paylaştığım 3 milyar dolar değeri, 10 kuruş gibi ilk ICO anında toplanan paraların toplamı. 3 milyar dolar oldukça etkileyici bir değer, ülkemizden örnek verirsek, dev Türk Telekom’un yüzde 15’inin halka arzından bu seviyeye yakın bir gelir elde edilmişti. Halka arz değerlerinden daha dudak uçuklatanı ise sanal paraların bugün toplam değerlerinin 500 milyar doları aşmış olması!

Yeni trend ICO’lar

500 milyar dolara giden bir ekonomide tabii herkes yer almak istiyor. Paris Hilton, Eylül ayında LydianCoin arzına katılacağını, bu bir reklam değil, diyerek duyurdu. Dünyanın en çok kazanan sporcularından boksör Mayweather, Temmuz’da Instagram hesabında özel uçağında önündeki masada on binlerce dolar dizilmiş fotoğraf paylaşırken, “STOX’un ICO’suna katılacağım ve büyük para kazanacağım” dedi.

“ICO’lar sanal para balonunu daha da mı şişiriyorlar”, diye düşünülse de 2000’lerde .com balonu şişirip patlatan histerik hislerden daha inandırıcı bir hikayeleri olduğunu düşünenler de var. O dönemde “İnternet’ten video seyrettirecek X sitesi çok değerli olacak, hemen hisselerini alalım, İnternet’ten çiçek satacak Y sitesinin hisselerini kapışalım” derken bu şirketler para kazanamayınca büyük bir hüsran olmuştu.

Yeni kripto para çıkaranların, ICO/ilk coin arzı ile projeleri için para toplamasını, kitle fonlaması projelerine benzetebiliriz. Yeni bir ürüne inanıp henüz işlevsel olmamış, hatta üretilmemişken o projeye para aktaranlar, ürün çıkınca indirimli veya ücretsiz alabiliyor.

Farklı kripto paralar da farklı kullanım vaatleri sunuyorlar, bazıları bulut depolama hizmetleriyle entegre ve bir kullanıcıdan diğerine yapılan hizmetin karşılığı yeni bir coin ile ödenebiliyor. Dijital reklamcılığa özel çözüm getirip reklamveren ile reklamı gören arasında ticari ilişki vaat eden web tarayıcı projesinden; iddaa gibi merkezi bir bahis sitesi yerine doğrudan bahisçiler arası ödemeleri mümkün kılan girişimlere kadar, onlarca farklı kripto para projesi, Blockchain sistemini baz alarak ICO yapıyor.

2018’de de yeni ICO’lar olacak, bunları coindesk.com/ico-tracker/ gibi adreslerden takip edebilirsiniz. Bazı halka arzların sahtekarlık veya altı boş projeler olması olası, öte yandan Çin gibi ülkeler yeni kripto para arzlarını yasaklıyorlar, fakat ICO mantığı asla bir ‘saçmalık’ değil. Nasıl yeni girişimler yani ‘startup’lar, melek yatırımcılar sayesinde henüz kar edemedikleri bir dijital hizmeti geliştirirken geçimlerini sürdürmelerini sağlayacak bir gelir elde ediyorsa, kripto teknolojisi üstüne proje geliştirenlerin de bu girişimci ruhlarını sürdürebilmeleri lazım. 2018’de bitcoin, etherium, bitcoin cash kadar, hatta daha fazla merakınızı yeni ICO’lara verin…