2. El, Türk Dil Kurumu’nda; kullanılmış, elden düşme olarak tanımlanıyor. Hayatımızda sıkça karşılaştığımız bu ifade, otomobilden eve, cep telefonundan bilgisayara kadar her alanda olduğu gibi artık yazılım ürünleri için de kullanılabilecek.
İkinci el yazılım denince aklımıza gelen ilk örnek Microsoft’un üretimi Windows işletim sistemi. Microsoft, Windows işletim sistemini Orijinal Malzeme Üretici Lisansı (OEM) yoluyla her bir bilgisayar için tek seferlik satın alınan bir lisans olarak kullanıcılarına sunmuş, yeni bir bilgisayar alındığında ise kullanıcıyı yeni bir Windows işletim sistemi almak zorunda bırakmıştı. Şirketler, internet kafeler, okullar çok sayıdaki bilgisayarlarını yenilediğinde yeniden işletim sistemi lisansı satın almak zorunda kalıyorlardı. Ayrıca, bilgisayarlar ikinci el satışına konu edilebiliyorken, yazılımlar hiçbir şekilde ikinci el satışına konu edilemiyordu. Örneğin eskiyen bilgisayarlarınızı işletim sistemiyle birlikte çöpe atmak yerine işletim sistemini tekrar kullanabilmek hatta ikinci elde satabilmek mümkün olmalıydı. Zira yazılım lisansları kişiye veya şirkete özel tahsislenmiş varlıklar değildir. Bu tür durumlar, kullanıcılar için büyük bir külfet olmuş, çoğu zaman kullanıcılar –istemeden de olsa, maliyetin fazlalığından dolayı- korsan yazılıma yönelmiştir.
2. el yazılım ticareti Avrupa ve ABD’de 2006 yılından bu yana yapılmakta. Bu ticaretin yapılmasının önünü açan olay Almanya’da yaşayan bir Türk işadamının, bilgisayarlardaki 2. el yazılımları satmayı düşünmesi. Türk işadamı bu yazılımları sattı, Microsoft bu yazılımların OEM lisansı olduğundan satışının yapılmasının mümkün olmamasından dolayı hukuki süreç başlattuı. Sonuç olarak, bu dava Türk iş adamının lehine sonuçlandı. Almanya’daki zaferinden sonra Türk işadamı 2. El yazılım ticaretini Türkiye’de de yapmak istemiş, yine Microsoft’un engellemesiyle karşılaştı ve konu Türkiye’de yargıya taşındı. İstanbul 1. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi verdiği kararla emsal oluşturdu ve bu karar yakın zamanda Yargıtay tarafından da aynı şekilde onandı. Yargıtay, onamasına gerekçe olarak, Bilgisayar Programının ikinci el satışını yasaklayan OEM lisans Sözleşmesi 16. Maddesinin, 5846 Sayılı Fikir Sanat Eserleri Kanunu’nun 23/2 Maddesindeki emredici hüküm karşısında geçerli olmaması olarak belirtildi. Sonuç olarak 2. el yazılım ticareti Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin onama kararıyla artık Türkiye’de de serbestçe yapılmaya başlandı.
2. el yazılım ticaretinin kullanıcılar ve ülke nezdinde olumlu yanları bulunuyor. Kullanıcılar bu sayede bilgisayarlarını değiştirmek eski bilgisayarlarındaki yüklü lisanslı ürünleri kaldırıp yeni aldığı bilgisayarına ücret ödemeden kurabilecekler. Ayrıca yine artık lisanslı ürünleri kullanmak istemediklerinde başka bir kullanıcıya satabilecek veya devredebilecekler. Ülke ekonomisi anlamında düşünüldüğünde ise özel veya kamu kuruluşları bilgisayarlarını yenilemek istediklerinde mevcut var olan işletim sistemlerini veya lisanslı başka ürünleri yeni alınan bilgisayarlarda kullanabilecekler. Bu da büyük oranda tasarruf yapılması anlamına geliyor. Bir diğer sonucu ise 2. el yazılım ticareti korsan yazılım kullanım oranını büyük oranda düşürecek. Yakın zamanda ikinci el eşya siteleri gibi, ikinci el yazılım siteleri de görmeye başlayabiliriz.
Yorumlar