1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 01.07.2018 tarihinden itibaren sisteme girdi ve 2018 yılı Temmuz dönemine ait ücret ödemeleri yapılırken sisteme de ilgili kesinti ödemeleri yapıldı. BES sistemini ve cayma hakkına ilişkin merak edilen soruları 10 maddede yanıtladık.
1- Zorunlu BES’e kim ne zaman giriyor?
Zorunlu BES uygulaması sadece 45 yaş üstündeki Türk vatandaşları ile Türk vatandaşlığından çıkma izni almış olmakla birlikte Türkiye’de çalışmakta olanlardan bir hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren yanında çalışanlar için geçerli. Türkiye’de çalışan yabancılar bu yasanın kapsamına girmiyor.
Zorunlu BES uygulaması kademeli olarak 1000 ve üzeri işçi çalıştıran işverenler için 1 Ocak 2017’de yürürlüğe girmiş, çalışan sayısı 50 ve üzerinde olan işverene bağlı olarak çalışanlar sisteme girmişti.
Çalışan sayısı 10 ve üzerinde ancak 50’den az olan işverene bağlı olarak çalışanlar ise 01.07.2018 tarihinden itibaren sisteme girdi. 2018 yılı Temmuz dönemine ait ücret ödemeleri yapılırken sisteme de ilgili kesinti ödemeleri yapıldı.
Çalışan sayısı 5 ve üzerinde ancak 10’dan az olan işverene bağlı olarak çalışanlar 01.01.2019 tarihinden itibaren sisteme girecek.
2- Çalışanlar tarafından başvuru yapılması gerekiyor mu?
Hayır. Yukarıda belirtilen tarihler arasında zorunlu bireysel emeklilik sistemine dahil olan işyerlerinde çalışmaya başlayan çalışan, hizmet akdinin yürürlüğe girmesiyle birlikte kendiliğinden emeklilik planına dahil edilecektir.
3- Ne kadar kesinti yapılacak?
Çalışanların katkı payları, çalıştıkları aya ait prime esas kazancın %3’ü oranında hesaplanacak. Zorunlu BES’te ayrıca işveren katkı payı bulunmuyor.
Bu kapsamda çalışanların prime esas kazançları üzerinden kesilen bireysel emeklilik prim tutarları, çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü işveren tarafından emeklilik şirketine aktarılacak.
Bakanlar Kurulu %3 oranını iki katına kadar artırmaya, yüzde 1’e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye yetkili. Dolayısıyla gelecekte bu oran değiştirilebilecek.
4- Daha yüksek katkı payı kesilmesi talep edilebilir mi?
Evet. Çalışan, otomatik katılımına ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilecektir.
5- Emeklilik şirketi nasıl seçilecek?
İşverenler, otomatik katılım için Hazine Müsteşarlığı tarafından yetkilendirilmiş en az bir emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi imzalamak zorundadır.
İşverenlerin, emeklilik sözleşmesi imzalayabileceği şirketlerin listesine www.egm.org.tr adresinden ulaşabilir.
Zorunlu BES’e dahil olanlardan fon işletim gideri kesintisi dışında bir kesinti yapılmayacak. Kesinti tutarı tercih edilen fon tipine göre değişecek.
Ayrıca işverenler, katkı paylarının yönlendirileceği fonlara ilişkin olarak çalışanların “faiz içeren” veya “faiz içermeyen” şeklindeki tercihlerini de almak, tercihte bulunmayanlar adına tercihte bulunmak, çalışan bilgilerini şirkete göndermek ve çalışanın sözleşmesi ile ilgili olabilecek taleplerini de emeklilik şirketine iletmekle de yükümlüdür.
6- Ya kesinti yapılmazsa?
Zorunlu bireysel emeklilik sisteminde sorumluluk işverene aittir. İşverenlerin primleri eksik, hatalı hesaplamaları ya da ödeme günü geciktirilerek emeklilik şirketine primi aktarmaları durumunda çalışanın uğrayacağı parasal kayıptan işverenler sorumludur.
Ayrıca, yükümlülüklerine uymaması durumunda işverene her bir ihlal için yüz lira idari para cezası uygulanacak.
7- Zorunlu BES Zorunlu mu?
Çalışan, zorunlu bireysel emeklilik sistemine dahil olduğunu bildirildiği tarihi takip eden iki ay içinde sözleşmeden cayabilir. Bu konudaki iradesini emeklilik şirketine yazılı olarak bildirmesi gerekmektedir.
Cayma halinde, ödenen katkı payları varsa yatırım gelirleri ile birlikte 10 iş günü içinde çalışana iade edilir.
8- Zaten BES’im var, Zorunlu BES kapsamında mıyım?
Hali hazırda bireysel emekliliği olanlar da otomatik olarak sisteme girecek. İsteyen ikisini birden devam ettirir, isteyen Zorunlu BES’den cayma hakkını kullanarak ayrılır. Dikkat! Mevcut BES iptal edilirse geçmişe yönelik haklarınız kaybedilir.
9- Devlet katkısı ne kadar?
Çalışan, %25 devlet katkısından yararlanacak. Bunun yanında çalışan cayma hakkını kullanmaması durumunda, sisteme girişte bir defaya mahsus olmak üzere 1.000-TL tutarında ek devlet katkısı da sağlanacak.
Dikkat herkese %25 devlet katkısı yok!
İlk 3 yılda sistemden ayrılanlara hiç devlet katkısı verilmeyecek.
Devlet katkısı hak ediş oranı 3-6 yıl için yüzde 15, 6-10 yıl için yüzde 35, 10 yılını dolduranlar için yüzde 60, sistemde en az 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan çalışanlar için yüzde 100 olacak.
İlave olarak, çalışanın emeklilik hakkını kullanması durumunda, hesabında bulunan birikimi en az 10 yıllık, yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana, birikiminin % 5’i karşılığında ek devlet katkısı ödemesi yapılacak.
10- Cayma hakkı kullanılırsa?
Cayma hakkı kullanılırsa, sadece kesilen para ve varsa işlemiş yatırım geliri iade edilecek, devlet katkısı verilmeyecek. 1000 TL katkı ise sadece caymayıp sistemde kalanlara.
Onur Elele / Yeminli Mali Müşavir
Yorumlar