Temmuz’da bir arkadaşımla vapur sesleri duyduğumuz bir yerde sohbet ederken beni şaşırtan bir şey söyledi: “Abi, ben Ankaralıyım biliyorsun ve vapur sesini ilk kez ICQ’dan duymuştum”. Bir anda o eski günlere hızla gittim. “Eski” diyorum ama çok da değil, 16-17 yıl önce tüm iletişimimizin döndüğü bir platformdan bahsediyorum. Okuyucularımızın ICQ’yu bilmeme şansı olduğunu düşünmüyorum, yine de gençler için kısa bir açıklama yapmakta fayda var, onu da ekşisözlük’te bir entry’den yapalım; “Kısaca: i seek you. Mirabilis isminde İsrailli birkaç parlak gencin kurduğu şirket tarafından geliştirilmiş dünyanın bilinen ilk IM yazılımı..galiba 1996 civarında geliştirilmişti. 99 yılında AOL tarafından 270 milyon dolara satın alınmış, lakin pazar payını zamanla Miranda IM gibi alternatiflere, arkasından da MSN Messenger’a tümden devretmiştir.” Yani kısacası günümüzün WhatsApp veya Facebook Messenger’ı ama sadece bilgisayar üzerinden çalışanı. Peki, “Nedir bu vapur sesi,” derseniz, ICQ ilk açıldığında veya karşı taraf çevrimiçi olduğunda çıkan sesti.

Gelelim Yossi Vardi kimdir, sorusuna. Kendisi 1942 doğumlu, benim henüz yüz yüze tanışmadığım ancak gördüğüm en vizyoner girişimci ve ICQ’nun kurucusu. 85’ten fazla teknoloji firması kurmuş veya yardım etmiş olan Yossi, 1970’lerde bir yazılım şirketi kuran dünyadaki sayılı insandan biri. İşin ilginç tarafı, bu şirketleri kurmakla kalmıyor, “çıkış stratejisi” konusunda da bir deha. Gteko’yu kurup Microsoft’a, Tivella’yı Cisco’ya, Foxytunes’u Yahoo’ya ve The Gift Project’i Ebay’e satması sanırım bahsedilebilecek sadece birkaç tanesi. ICQ’yu American Online’a kurulduktan 19 ay sonra, iddialara göre 270 – 400 milyon dolar arasında satmış olması ise sözün geldiği son noktalardan olabilir. Bu yetenekli adam sadece güzel bir işin kokusunu almakla kalmıyor, aynı zamanda kolları sıvayıp üretebilecek ve bunu çok hızlı yapabilecek kadar cesur. Peki, ICQ’ya ne oldu da yok oldu? Klasik satın alan/satılan problemleri mi dersiniz? Açıkçası ben çok katılmıyorum ama üç maddede durumu özetlemeye çalışayım:

ICQ’nun yok olması ve mesajlaşma-FinTech ilişkisi
– ICQ satın alındığında 12 milyon aktif kullanıcısı vardı ve her ay 600 bin büyüyordu. Operatörden havalı bir numara almak nasıl önemliyse ICQ numarasının da kısa ve hatırlanabilir olması havalıydı. Ancak indirilmesi ve kurulması gereken bir programdı ve ilk defa bir platformun ne kadar kuvvetli olabileceğini hissettiler. ICQ’nun 2004’den sonra yok olmasının en temel sebebi Microsoft’un bilgisayar içinde kurulu gelen Windows Messenger’ıdır.
– Windows Messenger sadece mesajlaşma ile gelmedi; aynı zamanda içeriğe açılan kapı olan MSN’le, insanların sadece konuşabilmesini değil konuşabilecek konulara da ulaşmasını sağladı.

– Tabii ki mobil mesajlaşmanın ilk adımı olan SMS. Kısa mesaj servisi 2000’lerin başında öyle yükselişe geçti ki, ICQ’nun mobil için yıkıcı bir çözümü olmaması onu ortadan kaldırdı.

Kısacası eğer 2008’de ilk akıllı telefonlar lanse edilirken var olabilseler veya gerçek bir çözüm ile dönebilmeyi başarabilselerdi, belki de şu an ortada ne WhatsApp olacaktı, ne de diğer bazıları. Tabii bunlar tahmin ama mesajlaşma platformlarının geldiği nokta inanılmaz. Yüz milyonlarca kullanıcısı olan bu platformlar önümüzdeki dönemin belki de her şeyine aday. Dünyada BBVA, BOFA ve Barclays gibi firmaların araştırmaları bile FinTech kategorisinde gelebilecek en büyük yeniliklerin, bu mesajlaşma platformlarının üstüne konacak konuşan finansal servisler olduğunu söylüyor. Hali hazırda ödeme ve para transferi yapanları var ama umarım bundan 5 yıl sonra ICQ’nun kaybettiği platform oyununun benzerini, farklı sektörlerdeki büyüklerin sonunu getiren bir yol olarak görmeyiz. Vapur sesi hâlâ kulağımda…