Teknolojiye dayalı finansal servislerin genel adı olan fintech finans ve teknoloji kelimelerinin birleşiminden türetilmiş bir terim. Finans sistemini değiştiren fintech bireysel ve kurumsal müşterilerin finansal faaliyetlerini etkiliyor. 2015 yılının dünyada ve Türkiye’de yükselen yıldızı olan finansal teknoloji odaklı girişimlerin altın çağının 2016 olacağı konusunda hemen herkes hemfikir.
Peki, bankalar bu durumdan endişeli mi? Tabii ki endişeliler. Ancak bunun nedeni fintech’in mevcut pazardaki yeri değil gelecek için güçlü potansiyeli. Sorun şu ki, kısa ya da uzun vadede bankalar sektördeki yerlerini tamamen kaybedebilir. Ya da en azından çok önemli bir kısmını. Fintech’in büyümesi durdurulamaz olarak görülüyor. Dünyada 2008 yılında fintech sektörüne yapılan yatırım2015 yılında 3 katına çıkarak 928 milyondan, 2.97 milyar dolara yükseldi. 2018 yılında 8 milyar dolara yükselmesi ön görülüyor. İngiltere ve İrlanda şu anda Avrupa fintech yatırımlarının yüzde 50’sinden fazlasını elinde bulunduruyor.
Fintech’in Avrupa başkenti Londra
Londra şu anda Avrupa’nın tartışmasız fintech başkenti olarak kabul ediliyor. Silikon Vadisi ile birlikte Londra fintech konusunda bayrak taşıyıcı iki önemli lokasyon olarak dikkat çekiyor. 2008 ve 2013 yılları arasında İngiltere’deki fintech yatırımı yaklaşık olarak 700 milyon dolara ulaşmış durumda. Her ne kadar toplamda daha az olsa da Londra’daki yatırım büyümesi Amerika’nın önüne geçmeyi başardı.
Fintech’in finans üzerindeki etkileri sayısız. Bankacılıktan para transferine, kurumsal ve kişisel kredilerden yatırımlara kadar her konuda fintech geleneksel finansa alternatif çözümler sunuyor.
2008 krizi yükselişin dönüm noktası oldu
2008 yılında yaşanan kriz fintech’deki hızlı yükselişin önemli nedenlerinden biri oldu. Bu tarihten itibaren fintech çeşitli nedenlerden dolayı dünyanın her yerinde gelişimini sürdürmeye devam ediyor. Krizin bu büyüme üzerindeki etkilerini 6 ana başlıkta sıralamak mümkün.
1. Geleneksel bankacılık sistemi ile ilgili sıkıntılar çoğaldı
2. Bankalara duyulan güvensizlik arttı
3. Kriz sonrası bankalar kredi vermeyi durdurdu. Şirketler ve bireysel müşteriler kredi isteklerinin reddedilmesi ile uğraşmak zorunda kaldı.
4. İnternetin hayatımızın her alanında yaptığı değişikliklerin avantajından fintech de faydalandı. İnsanların internet üzerinden daha hızlı ve ucuz olarak kullanabilecekleri tablet, bilgisayar ve akıllı telefonları ile her an ulaşabilecekleri servisler inşa edildi.
5. Bankalar bu değişime direnmeyi tercih etti çünkü geleneksel yollar onlar için hem daha güvenli ve hem de daha karlıydı. Bankalar finansal servileri uzun süredir tekelde tutuyor ve bu şekilde gizli komisyonlar ve masraflar almaya devam ediyorlardı. Bu nedenle daha az kâr edecekleri yeni bir sisteme geçmek istemediler. Ancak fintech bu durumu fark etti ve daha ucuz maliyetler ve şeffaf ücretlendirme sistemi ile alternatif çözümler üretti.
6. 2008 yılındaki kriz bankacılık sistemini çökertti. Krizden sonra bankalar yeni teknolojilere adapte olmayı bir öncelik olmaktan çıkarttılar. Bu nedenle şu anda bankalar teknoloji konusunda fintech’i yakalamaya çalışıyor. Avrupa’da banka şubelerinin kapanma nedenlerinden biri de bu. X ve Y kuşakları artık geleneksel bankacılığı tercih etmiyor.
Fintech ekosisteminin farklı iş modelleri
Şu anda piyasadaki fintech şirketlerinin her biri henüz birkaç yıllık. Daha fazla yatırım yapıldıkça ve bu şirketler daha yaygın hale geldikçe bu fintech pazar payı artacak ve geleneksel finans kuruluşlarını geçmeye başlayacaklar.
Para transferi
Ülkeler ve para birimleri arası para transferi özellikle kurumsal müşteriler için önemli bir süreç. Merkezi Londra’da bulunan fintech firması Kantox 35’den fazla para birimi ile 50’den fazla ülkede kurumsal müşterilere daha düşük fiyatlar ve kısa sürede yabancı para transfer süreçlerinde hizmet veriyor. İngiltere merkezli bir diğer para transfer servisi ise TransferWise. 2011 yılında kurulan servis üzerinden bugüne kadar 3 milyardan fazla para transferi yapılmış.
Sermaye fonlama
2008 yılındaki küresel krizden sonra bankaların kredileri kesmesi ile birlikte sermaye fonlama pek çok küçük şirket için tek çözüm yolu oldu. 2005 yılında kurulan ABD merkezli Equitynet bu firmalardan biri. Binlerce yatırımcı ve girişimciye fon sağlayan şirketin Kuzey Amerika’daki yatırımı 240 milyon doları aştı.Bir diğer örnek FundedByMe ise 2011 yılında İsveç’te kuruldu.
P2P kredi
İş dünyasının P2P kredi şirketlerine yönelmesi ile birlikte Zopa, Funding Circle ve MarketInvoice gibi firmalar popülerlik kazanmaya başladı. Bankaların yatırımlarını kurumsal firmalar yerine devlet bonolarına yatırması ile birlikte P2P kredi firmalarının büyümesi hız kazandı.P2P teriminin yaygınlaşması ile birlikte insanlar yavaş yavaş ancak emin adımlarla geleneksel finansal sektörden P2P servislerine yönelmeye devam ediyor.
Mobil ödemeler
Kullanıcıların mobil telefon veya tablet üzerinden işlem yapmasına imkan veren Square ve SumUp gibi servisler mobil ödeme alanında bankalardan pay almayı başardı. 2009 yılında San Francisco, California merkezli olarak kurulan Square ilk uygulamasını 2010 yılında hayata geçirdi. Square üyeliği ile Amerika, Kanada ve Japonya’daki kullanıcılar offline debit ve kredi kartı ile iOS ve Android akıllı telefon ve tablet üzerinden işlem yapabiliyorlar.
Alım satım platformları
İnsanlar artık bir broker veya yatırım bankasına gitmektense Nutmeg gibi platformları tercih ediyorlar. Bu platformların avantajı broker veya bankalara göre çok daha düşük komisyonlar talep ediyor olmaları. Londra merkezli bir firma olan Nutmeg 2011 yılında kuruldu. Klasik servislere online bir alternatif olan platform müşterilere kendi kararlarını verme imkanı tanıyor.
Alternatif servisler
Fintech farklı finansal servis uygulamalarının genel adı olarak kullanılıyor. Temel fintech çeşitlerine ek olarak pek çok farklı servis de bulunuyor. Gelecek planlaması ve emeklilik servisi olan NestEgg bu servilerden biri. Bunun yanı sıra banka kullanımını arttırmayı hedefleyen Kifiya gibi sosyal amaçlı şirketler de fintech içinde yer alıyor. Örneğin yetişkin nüfusun yüzde 80’inin bir banka hesabının bulunmadığı Afrika’da bu durum bir problem ve Kifiya bu durumu değiştirmeyi amaçlıyor. Diğer fintech sektörleri araştırma ve tavsiye, banka yapılanması ve bireysel bankacılık gibi alanları içeriyor. Ancak hepsinin ortak özelliği finansal servislerde teknolojiyi kullanıyor olmaları.
Yorumlar