Elektronik atık (e-atık) kısaca şöyle tanımlanabilir: Kullanıcısı için kullanım değeri kalmayan ya da kullanılmaz durumda olan hasar görmüş, bozuk, kırık ve tamir edilemez olarak görülen elektrikli ve elektronik cihazlar. Peki, e-atıklar neden insan sağlığına zararlı şekilde değerlendiriliyor? Bu soruyu ise kullandığımız bilgisayar ve TV’lerden bir örnekle cevaplayalım: Her iki cihazın yaklaşık 4 kilo içerdiğini belirtirsek yeterli bir açıklama yapmış oluruz. Bununla birlikte elektrikli ve elektronik cihazların bazıları berilyum, baryum ve cıva gibi çevre ve insan sağlığını tehdit eden zehirli maddeleri bünyesinde bulunduruyor. Örneğin, buzdolaplarında kloroflorokarbon (CFC) gazı bulunuyor. Bu gazın bir gramı egzoz gazından 10 bin kat daha tehlikeli olarak değerlendiriliyor. Somutlaştıracak olursak, otomobille Japonya’ya gidip gelmek kadar ozon tabakasına zarar veriyor. Yine, yazıcılarda kullanılan tonerlerin içerisinde kimyasal maddeler mevcut. Plastik alındıktan sonra bu kimyasallar dışarı dökülüyor. Diğer bir tehlikeli madde olan cıva ise floresan lambalarda karşımıza çıkıyor.
Elektrikli ve elektronik cihaz üreticileri ve tüketicilerin yükümlülükleri
Bu aralar TV’de çeşitli beyaz eşya üreticilerinin eski cihazları geri dönüştürmek karşılığında yeni ürün vermek üzere kurulu kampanyalar düzenlediklerini görüyorsunuzdur. Aslında bu kampanyalara Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği’nde yer alan hükümlere istinaden yapılıyor. Yani, üreticiler bu kampanyaları yürütmekle sorumlu. Yönetmeliğin dokuzuncu maddesindeki j bendine göre, üreticiler belediyelerle birlikte veya münferit olarak eğitim ve bilinçlendirme kampanyaları düzenlemekle ve bu etkinliklerde kullanılacak yazılı görsel dokümanları sağlamakla sorumlu. (Yönetmelikte üreticilerin yerine getirmek zorunda olduğu 15 bentlik yükümlülükten söz ediliyor)
Tüketicilere düşen yükümlülükler arasında e-atıkları üreticilerin ve belediyelerin belirledikleri esaslara göre diğer evsel atıklardan ayrı olarak biriktirmek ve e-atıkları dağıtıcıların, belediyelerin, üreticilerin veya işleme tesislerinin oluşturdukları toplama yerlerine götürmek, götürülmesini sağlamak ve kayıt dışı toplama yapanlara vermemek yer alıyor.
Yorumlar