Mültecilerden oluşan bir grup sporcu Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin davetlisi olarak Rio Olimpiyatları’nda Mülteciler Takımı adına yarıştı. BM, dünyadaki mülteci sayısını 20 milyon olarak açıklıyor. Bu, dünyadaki 175 ülkeden daha kalabalık bir nüfus. Büyüyen bir kalp ağrısı; vatansız, pasaportsuz insanlar.

Pasaportun tarihi 2 bin 500 yıl önceye dayanıyor. İlk pasaport, Pers hükümdarının verdiği, nehrin öte yanındaki uzak krallıklara hitaben yazılmış bir izin mektubu. Günümüzün ülke pasaportu ise sayfaları vize ve mühürlerle dolu, içinde çoğu zaman bir çip bulunan dijital bir defter.

Bir de, dijital dünyanın pasaportları var. İlk amacı mektuplaşmayı hızlandırmak olan e-posta, yıllarca dijital dünyadaki tek pasaporttu. Bir çok online servis, e-posta adresi karşılığında kullanıcılarına giriş kapılarını açtılar, hatta üyelik (dijital vatandaşlık) verdiler. Ancak e-postanın handikapı, çoğu kullanıcının birden fazla e-posta hesabı olmasıydı. (Dünya ortalaması: Kullanıcı başına 1,7 e-posta hesabı.*) Geçici ya da sahte e-posta adresi sağlayan servisleri de düşününce, e-posta güvenilir pasaport olma niteliğini yitirdi. Birçok online platform ve servis, e-postaya göre geçerliliği daha yüksek bir pasaport talep ediyor.

İlk akla gelen çözüm cep telefonu. Her ne kadar, abone başı SIM kart sahipliği kullanıcı başı e-posta hesabından fazla olsa da (dünya üzerindeki her mobil kullanıcının ortalama 1,8 SIM kartı var**) cep telefonu ve SMS doğrulama sistemleri daha güvenli bir pasaport işlevi görmekte.

İkinci nesil pasaportunuz yoksa birçok dijital ülkeye giremezsiniz

Dijital dünyada şimdi de ikinci nesil dijital pasaportlar, yani dijital bir kimlik üzerine(cep telefonu ya da e-posta) inşa edilen ikincil profiller (Facebook ya da Google ile giriş) giderek yaygınlaşıyor. İkinci nesil dijital hesabınız yoksa, birçok dijital ülkeye vatandaşlık başvurunuz reddedilebilir. Çipli pasaportunuzun sahte olup olmadığını, sorduğu sorularla kontrol eden pasaport memuru dijital dünyada da var. Dijital bir platforma Facebook ya da Google pasaportunuzla giriş yaparken, sizin gerçek bir kişi olduğunuzu test eden CAPTCHA (Completely Automated Public Turing Test to Tell Computers and Humans Apart – İnsan ve Bilgisayarı Ayırt edebilen Otomatik Turing Testi) incelemesine tabi tutuluyorsunuz.

Bugün, gerçek telefon numaranıza bağlı dijital Google pasaportunuzla Pokemon Go evrenine giriyorsunuz. Gerçek dünya haritaları üzerinde yürüyüp, gerçek heykellerdeki dijital Pokestop’larda dijital malzemeler topluyorsunuz.  Dijital avatarınızın önünde belirip, gerçek masanızın üzerinde zıplayan dijital Pokemon karakterinin peşinde gerçek adımlar atıyorsunuz.

Yakın gelecekte, Pokemon Eğitmeni seviyeniz bir alışveriş merkezindeki gym’e girmeye yetmediği için belki o AVM’ye gitmeyeceksiniz. Üçüncü nesil dijital pasaportunuzdaki (yani Pokemon Go profilinizdeki  seviye) vizenin eksikliği, gerçek dünyadaki AVM’ye seyahatinizi engelleyecek. 2020 Tokyo Olimpiyatları’nda Pokemon Yetiştiriciliği resmi bir branş olarak tanınırsa, kim bilir belki Google hesabı olmayan dijital dünya vatansızları, olimpiyata bir Mülteciler Takımı olarak katılabilir…

*Kaynak: THE RADICATI GROUP, Email Statistics Report, 2015-2019

**Kaynak: GSMA, The Mobile Economy 2015