Şu an için robot gazetecilik alanında içerik yönetimi sistemleri tarafında beş ülkeden 11 şirketin yazılımları kullanılıyor. İlk sırada beş firma ile Almanya yer alıyor. (AX Semantics, Text-On, 2txt NLG, Retresco ve Textomatic). İkinci sırada ABD’den iki (Automated Insights ve Narrative Science) ve Fransa’dan iki (Syllabs ve Labsense) bulunuyor. İngiltere’den Arria ve Çin’den Tencent bu sahada faaliyet gösteren şirketler. Bununla birlikte bu sektörde büyümenin dikkat çekici olduğunu kaydedelim. Zira, Rus Yandex’i de kısa süre içinde bu endüstride görebileceğimizi aktarmakta yarar var. Bu firmalardaki üretilen ve desteklenen dillere göz attığımızda ise şöyle bir tabloyla karşılaşıyoruz: Şirketlerin sekizi tek bir dille içerik yönetimi sunarken kalanlar farkı dillerde bu hizmeti yerine getiriyor. Örneğin, Alman AX Semantics 12 dilde içerik üretimi gerçekleştirebildiğini iddia ediyor. Yalnız, bu firmalarla ilgili vurgulanması bir nokta var: Şirketlerin hiçbiri kendini ne gazetecilik kuruluşu olarak tanıtıyor ne de gazetecilikle ilişkileri var. Tam tersine, şirketlerin teknolojileri her branştan endüstrilere uyarlanabiliyor. Örneğin, ürün tanıtımları, portföy analizleri ve hastanelerdeki hasta takip çizelgeleri gibi noktalardan bahsetmek mümkün.
Robot gazetecilikle ilgili çekinilen noktalar
Gazetecilikte robot yazılım kullanımı henüz yeni olduğu için bazı çekinceleri de beraberinde getiriyor. Örneğin, bu yazılımların yazdığı haberlerin doğruluğuna nasıl güvenilecek? Bu sorun için geliştirilen çözüm önerisi ise aynen habercilerin yazdığı haber metinleri gibi okumak, tashih etmek ve bunu tekrar etmek olarak gösteriliyor. Editörler haberleri okuyarak gerekli algoritmik düzeltmeleri yapacak ve bunu yazılımcılara iletecek. Yazılımcılar da bu değişiklikleri gerçekleştirerek muhtemel hataların tekrar edilmesinin önüne geçecek. Diğer bir sorun ise haber üslubu. Bu noktada BBC Muhabiri Stephen Beckett, haberin doğal akışında olması algoritmanın haberin altyapısını bilmesine gerektiğine dikkat çekiyor. Beckett, finanstan spora her haber türünün kendine has bir üslubu olduğuna da değiniyor. Öte yandan, haber metinlerinin robotlar tarafından yazılıp yazılmadığının okurla paylaşılması gerektiği de üzerinde durulan çekincelerden birisi. University of Wisconsin-Madison Gazetecilik Profesörü Lucas Graves, haber kuruluşlarının robot yazılım kullanıyorsa, bunu okurla bildirmek zorunda olduğunu düşünüyor. Associated Press Standartlar Editörü Tom Kent bir adım öteye geçiyor ve algoritma kullanan haber kuruluşlarının ilgili haber metninin altına otomasyon kullandıklarını yazmalarını istiyor. Kent ayrıca bu sürecin nasıl işlediğinin anlatılmasının şart olduğunu düşünüyor.
Wordsmith gazeteciliğe tehdit değil
Automated Insights, AP ile robot gazetecilikte imza attığı başarıyla dikkat çekti. Automated Insights Kurumsal İletişim Müdürü James Kotecki’den çalışmalarına ilişkin bilgi aldık
Bizim Wordsmith isimli doğal dil işleme platformumuz, gazeteciliğe tehdit değil. Tam tersine dönüştürücü bir etkisi var. Associated Press (AP) ile yaptığımız işbirliği buna iyi bir örnek. Wordsmith sayesinde AP bugün her çeyrekte ortalama 3 bin 700 firma kazanç haberi yazıyor. Bu da, manüel olarak yazılan haberlere oranla 12 kat artış anlamına geliyor. Robotlarla yazılan haberler muhabirlerin öncelikle sıkıcı buldukları haberlerdi. Bununla birlikte gazeteciler Wordsmith’in gelişiyle işlerini kaybetmedi. Hatta, o dönem AP’de çalışan başkan yardımcı Lou Ferrara, muhabirlerin gazeteciliğe yoğunlaşarak rakamların ne anlattığını ele alan haberler yazmaya başladığını söylüyor.
200’den fazla Wordsmith müşterisi var
Wordsmith bir kişi tarafından üretilen binlerce hatta milyonlarca içerik yazma kapasitesine sahip. 2014’te İsveç’te Christer Clerwall’ın yürüttüğü bir gazetecilik araştırmasında Automated Insights tarafından üretilen içeriğin “objektif” bulunduğu belirtiliyor.
Sektörlere göre müşteri dağılımımızı paylaşamıyoruz. Fakat, 200’den fazla Wordsmith kullanan müşterimiz olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye’den müşterimiz olup olmadığından tam olarak emin değilim. Bununla birlikte Wordsmith platformunu Türkçe’de de kullanmak mümkün.
Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nden Dr. Bilge Narin’e göre, robot gazeteciliğin gelecekte rutin haberlerin tamamını yazabileceğini varsayarsak, yeni medya anlatılarının türeyeceğini öngörebiliriz
Robot gazetecilik henüz ülkemizde fazla yaygınlık kazanmadı. Popüler basın kuruluşları bu tür yazılımları, seçim dönemleri gibi sayısal verilerin karşılaştırılmasına dayalı özel haber konularında kullanıyorlar. Ancak yazılım tarafından oluşturulan otomatik haber içerikleri, gelecekte gazetecilik endüstrisinin çalışma rutinini ciddi anlamda sarsabilir.
Yeni teknolojilerin yarattıkları fırsatlar ve neden oldukları sorun alanları ile birlikte dikkate alınması gerekir. Bu bağlamda robot gazeteciliğin de hem olumlu hem de olumsuz boyutları var. Her şeyden önce çok hızlı olması ve maliyeti düşürmesi sektör açısından büyük avantaj. Ancak insan gazetecilerin rutin haber anlatısına mizah unsuru ve arka plan bilgisi ekleme gibi meslekî yetenekleri olduğunu da unutmamalıyız. Robotların bunu yapması, habere duygu katması şu an için mümkün değil.
Gelecekte haber-analiz türü yaygınlık kazanabilir
Robot gazeteciliğin gelecekte rutin haberlerin tamamını yazabileceğini varsayarsak, yeni medya anlatılarının türeyeceğini öngörebiliriz. Çünkü bu durumda insan gazetecilere daha derin haber araştırmaları yapabilmeleri için zaman kalacak. Gelecekte haber ve yorumu bir arada harmanlayan “haber analiz” şeklindeki medya anlatıları yaygınlık kazanabilir.
Yazılımların internetten otomatik olarak derlediği haber içerikleri, fikrî haklar gibi yeni etik sorunlara da gebe. Ayrıca robotların yazdığı haberlerde yer alabilecek yalan ve yanlış bilgilerden hukukî anlamda kimin ya da kimlerin sorumlu tutulacağı da belirsizliğini koruyor.
Yorumlar