2023 yılında dünyada işlerinde üretken yapay zekâ kullanan çalışanların oranı yüzde 28 olarak belirlendi. 2023 yılında yapay zekâ çözümleri kullanan Türkiye’deki girişimlerin oranı ise yüzde 5,5. Ancak üretken yapay zekânın en gelişmiş ülkelerde ekonomiye olan katkısı, on yıl kadar kısa bir süre içerisinde zirveye ulaşabilir. Bu sebeple Google’ın talebiyle Implement Consulting Group tarafından yapay zekânın Türkiye ekonomisi, istihdamı ve toplumsal sorunlarına yönelik potansiyel etkisini analiz etmek üzere bir araştırma gerçekleştirildi. “Yapay Zekanın Türkiye’deki Ekonomik Potansiyeli” raporu, Türkiye’nin yapay zekâyla büyüme noktasındaki trilyonlarca liralık fırsatını gözler önüne seriyor.
Türkiye, üretken yapay zekâ ile GSYİH’de yıllık ilave %5 büyüme potansiyeline sahip
Raporun sonuçlarına göre Türkiye’de üretken yapay zekâ kullanımının geniş bir uygulama alanı bulması halinde yaklaşık on yıl içinde GSYİH’de yıllık ilave yüzde 5 artış potansiyeline ulaşacağı tahmin ediliyor, bu da yaklaşık 1,2 ila 1,4 trilyona denk geliyor. Bu oran, Türkiye’de konaklama ve yemek hizmetlerinin GSYİH’ye sağladığı toplam katkıdan daha fazla. Ayrıca bu oranın önümüzdeki süreç içerisinde de daha fazla artacağı öngörülüyor. Önümüzdeki 12-13 yıl içinde kullanım maksimum düzeye ulaştığında üretken yapay zekânın yıllık GSYİH’ye katkısının yüzde 7 oranında, yani 1,7-2 trilyon TL’ye ulaşması mümkün. Hızlı adaptasyon gerçekleşmediği takdirde, örneğin beş yıllık bir gecikmede, GSYİH’de yaşanacağı tahmin edilen artışı %5’ten %1’e düşürmesi bekleniyor. Bu tablo da aslında yapay zekânın ülkemizdeki potansiyelini göstermesinin yanı sıra bu fırsatı ıskalamamız durumunda karşılaşabileceğimiz tablonun da fotoğrafını çekmiş oluyor.
İşlerin yüzde 55’i üretken yapay zekâ sayesinde üretkenlik artışı yaşayacak
Üretken yapay zekânın esas etkisi, çalışanların çoğunluğunun -ki rapora göre bu oran %55- kapasitelerini, niteliklerini ve verimliliklerini artırarak üretkenlik artışı sağlaması. Bu katkının Türkiye için değerinin GSYİH’de 1 ile 1,1 trilyon TL (42-48 milyar ABD doları) olması öngörülüyor. Tam da bu noktada üretken yapay zekânın istihdama olan etkisine de bir parantez açmak istiyorum. Raporun önemli çıktılarından biri de işlerin otomasyondan etkilenmesinin tam benimsenme ve uygulamaya konmaya geçişinin uzun sürecek olması. Rakamsal olarak incelediğimizde, işlerin yaklaşık %55’inin üretken yapay zekâ ile desteklenmesinin ve üretkenlik artışı yaşamasının mümkün olduğunu görüyoruz. Çoğu işte üretken yapay zekânın, sınırlı oranda görevi otomatikleştirerek ve içerik (metin, kod ve görseller) üretimine yardımcı olarak, karmaşık problemlerde çalışanlara destek olabileceği ve zamandan tasarruf ettirebileceği öngörülüyor. Bununla beraber işlerin yaklaşık %41’inin ise otomasyondan etkilenmemesi bekleniyor. Türkiye’de tahmini 13 milyon işin üretken yapay zekâdan çok fazla etkilenmeyeceği öngörülüyor. Yaklaşık %4’lük bir kesimin ise üretken yapay zekâ kaynaklı tamamen veya kısmen iş değiştirme yaşaması öngörülüyor. Üretken yapay zekânın, yaklaşık 1 milyon işte faaliyetlerin yarısından fazlasını otomatikleştirmesi bekleniyor.
Google Türkiye Ülke Direktörü Mehmet Keteloğlu
Kobilerin gelişmesinde yapay zekâ kritik bir rol üstlenecek
KOBİ’lere de bir parantez açmak isterim. Türkiye’de 2023 yılında yapay zekâyı uygulamaya koymuş büyük şirketlerin oranı yüzde 19 iken KOBİ’ler bu alanda yüzde 5’lik bir oranda yapay zekâdan yararlanıyor. Türkiye’nin dijitalleşmesinin esnafların dijitalleşmesiyle mümkün olacağına inanan bir şirket olarak bu noktada yapay zekânın rolünün önemli olacağına inanıyoruz.
Türkiye, operasyonel ortamda iyi performans sergiliyor
Tortoise Global AI Index’e göre Türkiye, operasyonel ortam dahil olmak üzere yapay zekânın uygulamaya konmasına dair çeşitli temel dinamikler açısından nispeten iyi bir performans sergiliyor ancak inovasyon, yapay zekâ stratejisi ve altyapı konularında küresel liderlerin çok gerisinde kalıyor. Operasyonel ortam karşılaştırma grubu içinde ikinci, global olarak ise yedinci sırada yer alıyor. Diğer alanlara göre daha iyi performans gösterdiğimiz operasyon ortamının değerlendirilmesi, yapay zekâya olan güveni, uygulayıcıların çeşitliliğini ve veri yönetişimini gösteren anket verilerine odaklanıyor. Bu tablo da yapay zekâ potansiyelimizin ne kadar yüksek olduğunu gözler önüne seriyor. Bu alanda global liderlik Danimarka’da ve bizim ölçeğimizdeki ülkelerde ise İtalya ön plana çıkıyor. Danimarka şeffaflık ve yapay zekânın etik kullanımı konusunda öncü. Sorumlu yapay zekâ uygulamalarının benimsenmesini amaçlayan ilke ve araçları duyurdu. Bu araçlar, yapay zekâ teknolojilerine yönelik güven inşa etmeyi hedefliyor. İtalya ise sorumlu yapay zekâ gelişimini sağlamak için çok çeşitli paydaşları dahil ederek veri koruma, şeffaflık ve etik ilkelere odaklanan düzenleyici standartları uygulayarak yapay zekâ ortamını proaktif bir şekilde şekillendiriyor.
Türkiye’nin yapay zekâ yol haritası
Daha gelişmiş yapay zekâ uygulamaları ve üretkenlik faydalarından tam anlamıyla yararlanılması için, geliştirmeye ve ticari kullanıma elverişli, uyumlu ve rekabetçi bir inovasyon ekosistemi oluşturulması gerekiyor. Türkiye, AR-GE, ticarileşme ve yapay zekâ ile ilgili beceriler açısından ABD, İsrail ve Singapur gibi bölgesel ve global liderlerin gerisinde yer alıyor. Burada yetenek, araştırma, ticaret ve gelişim alanların tümünde liderlik ABD’ye ait. Türkiye, tamamlayıcı inovasyonlar, yatırımlar ve yapay zekâ ile ilgili becerilerde küresel oyuncuların gerisinde yer alıyor. Bu boşlukların kapanabilmesi için Türkiye’nin beceri geliştirme, AR-GE faaliyetleri ve ticarileşme konusunda atılım yapması gerekiyor. Yerel inovatif aktörlerin AR-GE faaliyetlerini artırması, ticari atılımı hızlandırma ve iş gücünü yeniden eğitme ve yeni becerilerle donatma başlıkları bu alanda dikkate alınması gereken başlıklar olarak dikkat çekiyor. Yine Türkiye, AI TR gibi STK’ları, TRAI gibi ekosistem inisiyatiflerini, ODTÜ, İTÜ ve Gazi Üniversitesi gibi araştırma yapan akademik kurumları destekleyebilir ve geliştirebilir.
Yapay Zekanın Türkiye’deki Ekonomik Potansiyeli Raporu’na Implement Consulting Group’un web sitesinden ulaşılabilir.
Mehmet Keteloğlu
Google Türkiye Ülke Direktörü
Yorumlar