Yapay zekâ sayesinde astronomi alanında yeni bir başarı elde edildi. Tarihte ilk kez bir süpernova, insan katkısı olmadan tamamen otomatik bir yaklaşım kullanılarak gözlemlendi, tanımlandı ve sınıflandırıldı. Bilmeyenler için söyleyelim, süpernova, enerjisi biten büyük yıldızların şiddetle patlaması anlamına geliyor.
Northwestern Üniversitesi liderliğindeki bilim insanlarından oluşan uluslararası bir ekip, Bright Transient Survey Bot (BTSbot) olarak bilinen son teknoloji ürünü bir yapay zekâ aracı geliştirdi. Bu otomatik sistem, aynı zamanda yeni süpernovaları bulmak için gece gökyüzünü araştıran otomatik teleskopları da içeriyor. Bu sadece olası yeni süpernovaların incelenmesini ve sınıflandırılmasını hızlandırmakla kalmıyor, aynı zamanda insan hatası olasılığını da ortadan kaldırıyor.
Resmi açıklamada, insanların son altı yılda süpernova adaylarını görsel olarak değerlendirmeye ve sınıflandırmaya yaklaşık 2 bin 200 saat ayırdığı belirtiliyor.
Projeyi yöneten Adam Miller, tarihte ilk kez bir dizi robot ve yapay zekâ algoritmasının bir süpernovanın keşfini doğrulamak için gözlem yaptığını, tanımladığını ve başka bir teleskopla iletişim kurduğunu ifade etti.
Paylaşılan bilgilere göre, BTSbot, doğrulanmış süpernovalar, geçici olarak parlayan yıldızlar, periyodik olarak değişen yıldızlar ve parıldayan galaksiler dahil olmak üzere yaklaşık 16 bin kaynaktan 1,4 milyondan fazla görüntüyü kullanan bir makine öğrenimi algoritması kullanılarak eğitildi.
Yeni geliştirilen yapay zekâ tekniği, yeni bir süpernova adayı olan SN2023tyk’i keşfetti. Bu aday ilk olarak 3 Ekim’de süpernovaları aramaya yönelik gökyüzü görüntüleme robotik sistemi Zwicky Transient Facility (ZTF) tarafından fark edildi. 5 Ekim’de BTSbot, ZTF’nin gerçek zamanlı verilerini analiz ederken SN2023tyk’i bir süpernova adayı olarak tanımladı. Ardından BTSbot, Palomar Gözlemevi ve SED Machine adlı robot teleskopla iletişime geçti. Bulgulara göre süpernovanın türü “Tip Ia süpernova” olarak belirlendi ve 7 Ekim’de duyuruldu.
Bu yeni yapay zekâ aracının önemiyle ilgili olarak, teknoloji geliştirme sürecine liderlik eden Nabeel Rehemtulla şunları söyledi: “Bu, süpernovalarla ilgili büyük çalışmaları önemli ölçüde kolaylaştırıyor ve yıldızların yaşam döngülerini ve süpernovaların yarattığı karbon, demir ve altın gibi elementlerin kökenini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor.”
BTSbot’un keşif sürecini hızlandırması ve insanları devreden çıkarmasının araştırma ekibine gözlemlerini analiz etmeleri için daha fazla zaman sağlayacağı belirtiliyor.
Kaynak: New AI tool successfully detects and classifies supernova – Interesting Engineering
Yorumlar