Başta bitcoin olmak üzere kripto paralar son dönemde bir hayli popüler hale geldi. Bu popülaritenin altında gerek kullanılan blockchain teknolojisi gerekse ekonomik olarak piyasadaki değerleri yatmaktadır. O kadar ki Bitcoin’i; ne olduğunu, altında yatan teknolojinin nasıl işlediğini umursamayıp sadece kısa yoldan para kazanma aracı olarak görenlerin sayısı hiç de az değildir. Bitcoin’in tam olarak ne olduğu konusunda bir görüş birliği bulunmamaktadır. Bitcoin, kripto para birimi olarak ifade edilse de hiçbir devlet, merkez bankası ve resmi kuruma ait değildir. Kimilerine göre bir emtiadır, dijital para birimidir kimilerine göre değeri “sıfır”dan ibarettir.
Bitcoin elle tutulur, gözle görülür bir şey olmadığından doğası gereği hakkettiği bir ekonomik değeri yoktur. Arz-talep ilişkisiyle insanların kabulüne göre değer biçilmektedir. 2009 yılında ortaya çıkan Bitcoin’in 2010 yılındaki ortalama değeri 0,06$ iken 2017 yılında 20.000,00$ seviyelerine ulaşmıştır. Basit bir ifadeyle insanlar tarafından ne kadar çok talep görürse değeri o kadar artmaktadır.
Nasıl Bitcoin sahibi olunur?
Bitcoin cüzdanı (wallet) aracılığıyla Bitcoin sahibi olunur. Ancak bu cüzdan günlük hayattaki banka hesap cüzdanlarından farklı bir cüzdandır. Çünkü belirli bir sahibi yoktur ve sanıldığı gibi içinde Bitcoin barındıran bir sistem değildir. Sadece genel ve özel anahtardan (public key – private key) ibarettir. Söz konusu anahtarları elinde bulunduran kişi Bitcoin hesabını da kullanabilmektedir. Bitcoin cüzdanı oluşturmak ve kullanmak çok fazla teknik bilgi ve birikim gerektirdiğinden özellikle internet üzerinden işlem yapan Bitcoin borsalarında hesap açılarak kişi adına borsa tarafından cüzdan oluşturulmakta, saklanmakta ve işletilmektedir. Bu borsalardaki işleyişte hesap sahibi tarafından verilen emirler doğrultusunda söz konusu hesapta alım-satım gibi işlemler gerçekleşir.
Peki öldükten sonra Bitcoin miras kalır mı?
Bu sorunun cevabı için öncelikle Bitcoin’i yasal ve hukuki açıdan inceleme altına alalım. Bitcoin’le ilgili hukuki zeminin olduğundan söz edemeyiz. Yukarıda da belirtildiği gibi Bitcoin’in ne olduğu kanunen belirsiz durumdadır. Ancak Bitcoin’in yasa dışı olduğunu da söyleyemeyiz. Çünkü yasalara göre hukuka aykırı da değildir. Bir kişi öldüğünde kendisine ait hak ve alacakları mirasçılara geçer. Bu hak ve alacaklar arasında ev, araba, banka hesabındaki para gibi taşınır ve taşınmaz mallar vardır. Ancak Bitcoin miras yoluyla kendiliğinden terekeye dahil edilen taşınır, taşınmaz mal, hak veya alacak değildir. Yukarıda nasıl Bitcoin sahibi olunacağından bahsetmiştik. Birinci ihtimalde Bitcoin cüzdanının anahtarlarının kimse tarafından bilinmediğini düşünürsek bu Bitcoin hesabının mirası mümkün değildir. Çünkü bu hesap kimseye ait değildir ve anonimdir. Kodun ve şifrenini bilindiği durumda ise mirasçılar tarafından bu hesaba erişilmesi mümkün olacaktır. İkinci ihtimalde hesabın bir borsada olduğunu düşünelim. Borsada hesap açılırken onaylanan sözleşmede mirasa ilişkin bir madde yoksa hukuk boşluğu olduğunu söyleyebiliriz. Borsaya ilişkin kullanıcı adı ve şifre mirasçılar tarafından biliniyorsa ancak bu sefer de borsa sahibi mirasçılara hesabın murise ait olduğunu ve başkası tarafından erişilemeyeceğini söyleyebilir mi? Bu noktada her ne kadar Bitcoin kanunen kendiğilinden terekeye dahil edilmese de piyasada sahip olduğu bir ekonomik değeri vardır ve hak veya alacak olarak kabul görebilir. Bu nedenle bir sözleşme veya tutanak aracılığıyla söz konusu Bitcoin hesabının devrinin sağlanması mağduriyet yaşanmaması için faydalı olacaktır. Ancak bahsettiğimiz gibi bu sorunlara ilişkin mevzuatta hiç bir düzenleme yoktur. Dünya üzerinde Bitcoin ve diğer kripto paraların toplam hacminin 500 milyar doların üzerinde olduğunu düşünürsek gelecekte mağduriyetlerin önüne geçilmesi amacıyla Bitcoin ve diğer kripto paraların hukuki zemine oturtulması bir ihtiyaç olarak gözükmektedir.
Av. İlker Taner
Yorumlar