Skip to main content

“İzlediğiniz filmde heyecanın doruğa ulaştığı arabayla kaçış sahnesinde kendinizi arabanın arka koltuğunda bulsanız ve kafanızı arkaya çevirdiğinizde peşinizdeki aracı görseniz nasıl olurdu?” Bu soruda örneklenen hissiyat tam olarak; sanal gerçeklik başlığıyla izlenen bir 360 derece küresel video deneyimini tanımlıyor

“360 derece video” yalın anlamıyla tek boyutta değerlendirmemiz gereken bir kavram. Asıl bahsettiğimiz konu ise 360 dereceyi 3 boyutta da ele almak. Bu sebeple ”360 derece küresel video” ya da yalnızca “küresel video” tanımını kullanırsak konsepti daha doğru nitelendirmiş oluruz. İlk kez, IMC (Immersive Media Company) tarafından yapılan çalışmalar neticesinde 1995 yılında küresel video kavramının somutlaştığını görüyoruz. 1994 yılından bu yana küresel video teknolojisi odaklı çalışmalar yapan IMC’nin yaptığı Ar-Ge çalışmaları birçok ilke imza atmalarını sağlıyor. 2004 yılında ilk dijital 360 derece küresel kamera sistemini üreterek Google Street View’in temelindeki teknolojiyi oluşturuyorlar.

Birçok teknolojide olduğu gibi bu alandaki ilk üretimler de son kullanıcıdan önce farklı sektörlerde kendine kullanım alanı buldu. Zamanla küçülen, gelişen, taşınabilir ve modüler bir hal alan kamera sistemleri sayesinde günümüzde bu teknolojiden sıkça bahsedilir oldu. Yeni bir içerik türü hayatımıza hızla girdi. Öyle ki; hemen şimdi kendinize bir küresel video kamera sistemi satın alıp kendi videonuzu çekerek Facebook’ta arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

360 derece küresel videoların yükselişi

Küresel video çekimi için en iyi kamera alternatifleri

Küresel video çekmek ve izlemek için farklı sistem ve yöntemler var. Öncelikle ne tip kameralar ile bu iş yapılıyor ona bakmak gerekiyor. Tek parça halinde satılan kameralardan başlayarak 4’lü, 5’li hatta 12’li kamera sistemleri ile 360 küresel çekim yapmak mümkün. Buradaki seçimi yaparken çözünürlük, fps (saniye başına çekilen kare), taşınabilirlik ve tabii ki bütçe gibi kıstaslar etkili oluyor. Piyasadaki en erişilebilir fiyata sahip küresel video kamera Ricoh’un 2 lense sahip Theta modeli. Theta ile 1080p çözünürlükte 30 fps küresel videolar çekebilirsiniz. Bir diğer uygun fiyatlı kamera ise Bubl. 4 lense sahip bubl 1080p’nin biraz üzerinde bir çözünürlük ve 30fps sunuyor. Henüz piyasada olmayan, Kickstarter destekli Giroptic de 500 doların altında bir fiyat etiketiyle şu anda ön siparişe açılmış durumda. Samsung ise kendi VR kamerasını çıkarma hazırlıklarında. Daha profesyonel çözümler arayanlar GoPro uyumlu çoklu kamera ünitelerini tercih edebilirler. Bu üniteler ile birden fazla GoPro video kamerayı özel dizilimler ile bir araya getirerek çekim yapabiliyorsunuz. 4’ten 12’ye kadar GoPro ile çekim yapabileceğiniz farklı tasarımları olan iskeletleri isterseniz doğrudan sipariş edebilir ya da 3 boyutlu yazıcı ile bastırmak üzere tasarımlarını internette bulabilirsiniz. Farklı çeşitlerdeki bu üniteler ile 12K 24fps ve 4k 120fps aralığında küresel video elde etmeniz mümkün. Bu değerler şu an için oldukça tatmin edici. Bazı üniteler ise her yöne ikişer kamera yerleştirilmesini sağlayarak stereoskopik görüntü almanızı sağlıyor. Çıtayı biraz daha yükseltip üst seviye bir ekipman kullanmak isteyenler için Nokia dünyanın ilk profesyonel sanal gerçeklik kamerası olan Ozo ile öne çıkıyor. Küresel canlı yayın desteğinden, gerçek zamanlı görüntü takibine, hassas ayarlamalardan, çevresel ses desteğine kadar gelişmiş özellikler sunan bir kamera Ozo. Yüksek kalite ile küresel canlı yayın işine odaklanmış Amerikalı bir startup olan NextVR ise aldığı yatırımlar ile de dikkat çekmeye başladı. Şimdiden bazı spor müsabakaları, Nascar yarışları gibi popüler içerikleri canlı yayınlamaya başladılar. Gördüğünüz gibi birçok farklı çözüm şimdiden erişilebilir durumda. Hatta devam edersek daha sayacak kamera sistemleri var ve yenileri de hızla yarışa dahil oluyor. Son olarak sinematik VR filmler çekmek üzere kamera geliştiren JauntVR’ı da kısaca belirtmiş olalım ve donanımdan uzaklaşarak işin video dikiş (stitching) kısmına geçelim.

360 derece küresel videoların yükselişi

Küresel videolar şu an için daha çok tanıtım amaçlı

Kullanılan 360 derece küresel video kamera sistemleri birçok lense sahip. Bu lensler ile alınan görüntülerin birleştirilmesi daha terimsel haliyle “Stitch” edilmesi gerekiyor. Birleştirme sonucunda bir video oynatıcı ile her yöne bakabileceğiniz yekpare bir video elde ediyorsunuz. Dikiş işlemi için farklı yazılımlar mevcut. Ricoh Theta alırsanız kendi yazılımını kullanarak hızlıca bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Ya da GoPro’nun satın aldığı Kolor’un yazılımını kullanarak bu işlemi gerçekleştirmeniz mümkün. Bu popüler örneklerin dışında birçok farklı yazılım ile bu işlemi yapabilir hatta daha iyi sonuçlar almak için ince ayarlar yapabilirsiniz. Küresel videolar oluşturmak için kamera ile görüntü almanız şart değil elbette. Özel efekt ve tasarım programlarını kullanarak tamamen dijital küresel içerikler oluşturup bu içerikleri render alabilirsiniz.

Youtube üzerinde 360 derece küresel videoları kolaylıkla bulabilir, cep telefonu uygulamasıyla izlediğinizde telefonu hareket ettirerek videoda gezinebilirsiniz. Facebook içerisine getirilen küresel video desteği de artık bu içerikleri yüklenmenize ve seyretmenize olanak sağlıyor. Pek çok platforma bu desteğin geldiğini göreceğiz. Dinlendirici deniz kenarı çekimlerinden, konserlere, müzik videolarına, extreme sporlara kadar birçok içeriği keşfedebilirsiniz. Özellikle son dönemde vizyona giren birçok Hollywood filmi için filmden bağımsız şekilde üretilmiş küresel videolar da tanıtım amaçlı kullanılıyor. Avengers, Deadpool, Insurgent filmlerinin deneyimleri bunlara birer örnek. Markalar tarafında ise Redbull, Nike, Discovery Channel, Fox TV bu içerik türünü sıkça kullanmaya başladı. Özellikle Nike’ın “The Neymar Jr. Effect” (Neymar Etkisi) deneyimi oldukça ilgi gördü. Björk, Taylor Swift, Rihanna’nın da yer aldığı birçok müzik klibi 360 derece olarak karşımıza çıkıyor.

360 derece küresel video içerikleri oluştururken başarılı stitching yapmak, lensler arasındaki ışıktan doğan renk farklılıklarını yok etmek, görüntüyü stabilize etmek gibi birtakım süreçler var. İçerik üretimi tarafında dikkatli olunması gereken temel noktalar bunlar. Bunun yanı sıra ürettiğiniz görüntünün çözünürlüğünü her zaman maksimumda tutmakta fayda var. Tabii internet üzerinden tüketilen videolar için 1080p üzerindekileri akıcı olarak izlemek pek mümkün olmuyor. Öte yandan görüntülenen görüntü ne kadar kaliteli olursa cihazlar da performans olarak o kadar yüksek donanımlı olmalı. Hele ki küresel canlı yayından bahsediyorsak gerçek zamanlı olarak veri işleme, stitching ve aktarım noktasında çok daha güçlü bir altyapıya ihtiyaç duyuluyor. Daha doyurucu ve kaliteli içerikler için bant genişliğinin artması, veri aktarımının hızlanması ve cihazların gelişmesi gerekli. Biraz daha zamana ihtiyaç var.

Yağız Hatay, Codemodeon Kurucu Ortağı